Vinyl klinkt beter dan streaming. Streaming audio klinkt detailrijker dan CD’s. Maar die hebben weer meer vloei in de weergave. Hmmm… is dat allemaal wel zo?
Als je een willekeurige voorbijganger vraagt wat nu écht het verschil is tussen vinyl, cd en streaming, zullen ze je heel maf aankijken. En hoogstwaarschijnlijk zullen ze het ook niet weten, behalve dat streaming via het internet verloopt en bij vinyl en cd een fysiek medium nodig is.
En eerlijk gezegd is dat prima. Want het medium is ondergeschikt aan wat erop staat; muziek. Onder aan de streep gaat het er niet om waarmee u speelt. Het gaat erom dat u geniet van wat er gespeeld wordt: muziek.
Nu is dit in feite al de conclusie van deze aflevering. Maar we willen dit ook écht benadrukken. Laten we nu eens kijken naar wat er zo anders is tussen deze drie dragers. En bovenal: wat niet.
Bekijk de video
Wat is de bron?
Wie aan de opnamekant bezig is, weet al waar we op af sturen. Onder aan de streep gaat het erom hoe opnames gemaakt zijn. Met welke microfoons, versterkers, a/d-converters, in welke ruimte én met welke mensen: zowel de technici en mastering engineer als – nog veel belangrijker – de musici. Uiteindelijk zullen de muzikanten goed moeten spelen. Anders klinkt het nog steeds waardeloos.
Maar als alles klopt, moet er alsnog wel een beter medium zijn toch? Er is een medium met de minste verliezen? Right?
Ja… zeker. Besef dat 99,99 procent van de opnames digitaal gemaakt wordt. En wel in 24 bit / 96 kHz. Of soms in 24 bit / 48 kHz. Veel hoger dan 96 kHz wordt niet opgenomen, want er zijn bijna geen pakketten die dat ondersteunen. Het gros van de plugins voor Protools – dé industriestandaard – gaat niet hoger dan 24/96.
Er zijn pakketten die dat wel ondersteunen trouwens. Denk aan specialistische a/d’s van Merging met Ravenna software. Of de sofware Van Weiss. Die kunnen wél boven deze samplingrates. Maar er zijn heel weinig studio’s die dat gebruiken. Trptk, 2L en bijvoorbeeld Octave gebruiken dat. Niche-labels die puur voor kwaliteit gaan.
Maar zoals gezegd: 99,99 procent van de opnames wordt in 24/96 gedaan. Hoe komt het dan dat er ineens zoveel vinyl op de markt komt? Simpel: 99 procent van het vinyl wordt gemaakt van digitale masters. De digitale master wordt als basis gebruikt voor de vinyl-master. En daarvan wordt vervolgens het vinyl geperst.
Man achter de knoppen
Is de vinylmaster dan anders dan de cd-master en streaming-master? Jazeker. Wezenlijk anders. Dit omdat vinyl in feite niet de dynamiek aan kan die digitaal wel kan bieden. Echter speelt hier meer. Ook wij hebben gemerkt dat de vinylmaster soms beter is dan de digitale master voor cd en streaming. Dit omdat de mastering-engineer die de vinylmaster maakt, gewoonweg zijn vak beter verstaat. Als deze over de originele master – of beter: over de multitrack – beschikt, kan het zomaar zijn dat er een beter product ontstaat.
En zo kan het dus zijn dat de plaat daadwerkelijk beter klinkt dan de stream. Puur omdat deze beter gemasterd is. Maar dus niet omdat het medium beter is.
Appels met Appels
Om vinyl, cd en streaming audio écht goed te vergelijken, is veel nodig. Wij hebben het een tijdje geleden gedaan met de originele master, een recording op een bandje, én de vinylmaster (wij hebben niet de cd vergeleken). En dan op een vergelijkbaar systeem. Dus een goede platenspeler, een goede streaming set-up en een mooi deck.
Belangrijk is dat je dus over gelijke masters beschikt. Anders ben je appels met peren aan het vergelijken. Qobuz kan zomaar een andere master hebben dan Tidal en Spotify. En de vinylversie kan bijvoorbeeld analoog zijn. Dan is het onmogelijk te vergelijken.
Nu we het over analoog hebben: bent u toevallig de gelukkige eigenaar van een plaat die geperst is van een analoge master… ja; dat kan zomaar geweldig klinken. Anno 2021 is dat echter zeer uitzonderlijk. Al zijn er wel wat direct to disc set-ups in de wereld. Waaronder bij Artone Studio’s. En ja: dat klinkt bijzonder fraai.
Geniet van muziek
Goed: cd, vinyl en streaming. Veelal is de bron gelijk, maar de mastering net even anders. Wat is dan beter? Dat is compleet afhankelijk van het apparaat waarmee u speelt. Alle drie kan erg goed spelen. En soms zal de plaat beter gemasterd zijn, soms de cd en soms de stream. Het ligt eigenlijk vooral aan de Mastering Engineer. Maar technisch gezien zou de 24 / 96 versie perfect moeten zijn: dat is de basis van de opname. En als de mastering engineer zijn vak verstaat, komt u daarmee het dichtst bij het origineel. Maar ja: als het leven en de wereld zo eenvoudig zou zijn…
Hoi Jaap,
Wat je zegt klopt volledig ten aanzien van alle recentelijk nieuw uitgebrachte muziek.
2) Maar je vergeet even voor het gemak alle muziek van voor 1992 toen er nog steeds en steeds betere LPs werden gemaakt….
Al die muziek is zeer van belang. Want het is namelijk de hoofdmoot van ALLE muziek…
De meeste opnames van deze tijd zijn in de jaren 80 gedigitaliseerd en wel op de foute manier waardoor de digitale aftreksel van deze analoge opnames vreselijk gemeen en hard klinken. dus niet wat je vaak hoort dat analoog zo vervormt dat het analoog klinkt nee digitaal is zodanig vervormt dat het verschrikking is om ernaar te moeten luisteren waneer je eenmaal de originele analoge LP persing bent gewend.
3) Plus je hebt muziek die in de basis analoog is opgenomen op tapedeck wat nu overigens nog steeds veel wordt gedaan oa Radiohead, Patricia Barber etc etc. Ook die muziek zit die 100dB dynamiek van de CD niet in of de 114 dB van 24 bits 192 Khz.
4) Plus voor veel nieuwe opnames wordt alleen de 16 bits 44 khz versie digitaal beschikbaar gesteld en voor de LP wordt de 24 bits 192 khz master benut
5) Plus in bijna alle opnames van voor 1992 maar ook na 1992 is de dynamiek in de opname zelf niet hoger dan 75 dB. Perfect voor de LP dus. Maar 1 of 3 % van de opnames hebben hogere dynamiek en dat zijn bijna alle voor klassieke muziek.
Das ff wat meer nuance en er is nog meer nuance…..
Ik stam nog uit de tijd, dat naast een draaitafel, een bandrecorder het enige alternatief was. Heel jong, was ik reeds ijverig, een zeer goede draaitafel aan te schaffen, duur element, versterker was al heel vroeg van Luxman. Ik ga hier niet opsommen wat ik wel niet allemaal heb gehad. In mijn studie tijd, werkte ik bij CBS Artone. Ja, die persen die de platen van nu heden ten dage nog worden gebruikt. Zo herinner ik mij ergens 1970, dat een Galvano medewerker met hart voor de zaak, bij Haarlemse muziekhandelaren navraag ging doen, hoe zij de kwaliteit ervoeren. Ik had ‘m zelf kunnen vertellen, bar en boos. Ik heb met mijn vriend, Peter Qvordrup (Audio Note), hele discussies gevoerd 2 jaar geleden. Mijn stelling was, de opname voor vinyl moet geheel analoog blijven. Hij was dit wel met mij eens, maar schoorvoetend, vond hij persingen van digitale oorsprong toch hoorbaar beter. Dat is heel individueel. Ik vind, digitale opnamen via digitale technieken omgezet naar analoog, verre de voorkeur houden. Niet zoals bij de plaat, want de eerste persing, is veel beter dan de laatste. Geen ruis, geen stoftikken. Ver voor de komst van CD, ergerde ik mij wezenloos aan die artefacten. Als ik nu een paalt opzet, doe ik dat uit romantiek en placebo!
Je stopt hier wel een punt aan: de invloed van de opnameketen.
Ik denk dat iedereen (al was het maar vanuit een praktisch oogpunt) anno 2021 vind dat mixen het best digitaal gaat.
Veel opnames worden tegenwoordig gelijk gedigitaliseerd, ook weer vanuit een praktisch oogpunt. Ik ben het met je eens dat veel opnames die analoog zijn gemaakt en daarna pas gedigitaliseerd worden vaak erg goed klinken, maar komt dat omdat het inherent beter is, of omdat vaak alleen goede studio’s de apparatuur daar nog voor hebben en dat de kwaliteit van de studio hier eigenlijk de bepalende factor is?
Ik vind de vrijheid die artiesten gekregen hebben om overal en nergens met beperkte middelen op te nemen door direct te digitaliseren op hun laptops overigens een zegen. Het heeft de industrie wel flink door elkaar gerammeld. Zonder die mogelijkheid bestonden opnames zoals ‘Dirt Floor’ van Chris Whitley niet.
Een vriend speelde pink Floyd the wall vinyl. Wat een opname!Mijn veel duurdere set kan daar via cd niet aan typen.vooral die ruimtelijkheid…?
De high res is ook erg goed.
Die opname is in de jaren 80 heel beroerd gedigitaliseerd. Dus vanaf de originele dubbel CD klinkt deze echt beroerd. De hi res is volgens mij of van deze CD geupsampled of een nieuwe digitalisering.
Wat echt heeeeel goed en nog beter dan de LP klinkt of even mooi maar anders is de MFSL CD versie. Ik vind die waanzinnig mooi.
De nieuwe remasteringen schijnen ook mooi te zijn….ik betwijfel het
Even vooraf. Ik ben geen audio expert maar hou van kwalitatief goede muziek.
Dat je daar dan ook een “ leuke” installatie voor moet hebben zal logisch zijn toch?
Ik denk dat ik best wat “aardigs” heb staan wat de 24/96 muziek kan laten horen.
Dali Rubicon 8, Marantz SR7011, Marantz CD6006 en een Subwoofer van Klipsch (doet alleen dienst bij films). Alles is prima bekabeld – RUCONNECTED, AUDIOQEST, KEMP.
Ok, CD muziek luisteren, dat doe ik alleen in de Pure Direct mode van de AVR. Geloof me dat klinkt super! De high res muziek klinkt zoals het klinken moet!
Ik heb een aantal goed opgenomen cd’s di klinken als een klok.
Waar ik wel rekening mee heb gehouden zijn de omringende factoren van de installatie. Goede, Kemp, powercords, een goed netfilter en geen nare schakelende voedingen in de zelfde groep.
Vergeet ook niet de bekabeling goed te uit elkaar te houden!
Stroom, ethernet en signaalkabels NIET met een tie wrap bij elkaar doen!
Ook de luisterruimte moet akoestisch wel meewerken! Daar is al genoeg over geschreven!
Ik heb een van mijn cd’s eens bij een vriend gespeeld die een heel strakke industriële (geen vloerkleed, kussens en andere zachte materialen) inrichting heeft en ook een behoorlijk goede installatie.
Maar het klonk voor geen meter!
Dus……alles op en om je installatie speelt ook een (grote) rol.
Als alles een beetje klopt…..dan is het genieten en daar draait het om!
(grappige woordspeling toch? “draait”.
We proberen in elke aflevering wel de akoestiek aan te stippen. Cruciaal.