Vinyl klinkt beter dan streaming. Streaming audio klinkt detailrijker dan CD’s. Maar die hebben weer meer vloei in de weergave. Hmmm… is dat allemaal wel zo?
Als je een willekeurige voorbijganger vraagt wat nu écht het verschil is tussen vinyl, cd en streaming, zullen ze je heel maf aankijken. En hoogstwaarschijnlijk zullen ze het ook niet weten, behalve dat streaming via het internet verloopt en bij vinyl en cd een fysiek medium nodig is.
En eerlijk gezegd is dat prima. Want het medium is ondergeschikt aan wat erop staat; muziek. Onder aan de streep gaat het er niet om waarmee u speelt. Het gaat erom dat u geniet van wat er gespeeld wordt: muziek.
Nu is dit in feite al de conclusie van deze aflevering. Maar we willen dit ook écht benadrukken. Laten we nu eens kijken naar wat er zo anders is tussen deze drie dragers. En bovenal: wat niet.
Bekijk de video
Wat is de bron?
Wie aan de opnamekant bezig is, weet al waar we op af sturen. Onder aan de streep gaat het erom hoe opnames gemaakt zijn. Met welke microfoons, versterkers, a/d-converters, in welke ruimte én met welke mensen: zowel de technici en mastering engineer als – nog veel belangrijker – de musici. Uiteindelijk zullen de muzikanten goed moeten spelen. Anders klinkt het nog steeds waardeloos.
Maar als alles klopt, moet er alsnog wel een beter medium zijn toch? Er is een medium met de minste verliezen? Right?
Ja… zeker. Besef dat 99,99 procent van de opnames digitaal gemaakt wordt. En wel in 24 bit / 96 kHz. Of soms in 24 bit / 48 kHz. Veel hoger dan 96 kHz wordt niet opgenomen, want er zijn bijna geen pakketten die dat ondersteunen. Het gros van de plugins voor Protools – dé industriestandaard – gaat niet hoger dan 24/96.
Er zijn pakketten die dat wel ondersteunen trouwens. Denk aan specialistische a/d’s van Merging met Ravenna software. Of de sofware Van Weiss. Die kunnen wél boven deze samplingrates. Maar er zijn heel weinig studio’s die dat gebruiken. Trptk, 2L en bijvoorbeeld Octave gebruiken dat. Niche-labels die puur voor kwaliteit gaan.
Maar zoals gezegd: 99,99 procent van de opnames wordt in 24/96 gedaan. Hoe komt het dan dat er ineens zoveel vinyl op de markt komt? Simpel: 99 procent van het vinyl wordt gemaakt van digitale masters. De digitale master wordt als basis gebruikt voor de vinyl-master. En daarvan wordt vervolgens het vinyl geperst.
Man achter de knoppen
Is de vinylmaster dan anders dan de cd-master en streaming-master? Jazeker. Wezenlijk anders. Dit omdat vinyl in feite niet de dynamiek aan kan die digitaal wel kan bieden. Echter speelt hier meer. Ook wij hebben gemerkt dat de vinylmaster soms beter is dan de digitale master voor cd en streaming. Dit omdat de mastering-engineer die de vinylmaster maakt, gewoonweg zijn vak beter verstaat. Als deze over de originele master – of beter: over de multitrack – beschikt, kan het zomaar zijn dat er een beter product ontstaat.
En zo kan het dus zijn dat de plaat daadwerkelijk beter klinkt dan de stream. Puur omdat deze beter gemasterd is. Maar dus niet omdat het medium beter is.
Appels met Appels
Om vinyl, cd en streaming audio écht goed te vergelijken, is veel nodig. Wij hebben het een tijdje geleden gedaan met de originele master, een recording op een bandje, én de vinylmaster (wij hebben niet de cd vergeleken). En dan op een vergelijkbaar systeem. Dus een goede platenspeler, een goede streaming set-up en een mooi deck.
Belangrijk is dat je dus over gelijke masters beschikt. Anders ben je appels met peren aan het vergelijken. Qobuz kan zomaar een andere master hebben dan Tidal en Spotify. En de vinylversie kan bijvoorbeeld analoog zijn. Dan is het onmogelijk te vergelijken.
Nu we het over analoog hebben: bent u toevallig de gelukkige eigenaar van een plaat die geperst is van een analoge master… ja; dat kan zomaar geweldig klinken. Anno 2021 is dat echter zeer uitzonderlijk. Al zijn er wel wat direct to disc set-ups in de wereld. Waaronder bij Artone Studio’s. En ja: dat klinkt bijzonder fraai.
Geniet van muziek
Goed: cd, vinyl en streaming. Veelal is de bron gelijk, maar de mastering net even anders. Wat is dan beter? Dat is compleet afhankelijk van het apparaat waarmee u speelt. Alle drie kan erg goed spelen. En soms zal de plaat beter gemasterd zijn, soms de cd en soms de stream. Het ligt eigenlijk vooral aan de Mastering Engineer. Maar technisch gezien zou de 24 / 96 versie perfect moeten zijn: dat is de basis van de opname. En als de mastering engineer zijn vak verstaat, komt u daarmee het dichtst bij het origineel. Maar ja: als het leven en de wereld zo eenvoudig zou zijn…
