Als je in het topsegment meespeelt, moet een apparaat van ‘a’ tot ‘z’ kloppen. Het moet er goed uitzien, het moet degelijk in elkaar geschroefd zijn en het moet bovenal geweldig klinken. Van Medevoort zet als digitale strijdmachine de DA468 d/a-converter in. Gooit hij hoge ogen?
Met maar liefst acht inputs (waarbij veel ook te schakelen zijn) zal zelfs de meest digitaal ingestelde audiofiel geen ingangen tekort komen. Als wij tellen komen we in ons hoofd testsysteem op vier digitale apparaten die we graag zouden doorlussen: de settopbox, playstation 3, htpc en het cd-loopwerk waarvoor in de plaats in veel gevallen een te testen streamer staat.
Dubbel
Het sleutelwoord bij de DA468 lijkt ‘dubbel’ te zijn. Waarom? Nou, er zitten twee usb-ingangen op, veel ingangen zijn dubbel uitgevoerd, zodat er te schakelen is tussen bijvoorbeeld optisch en coaxiaal of xlr en single ended coaxiaal. Kijken we verder dan zien we twee dacs in en als bonus is ook het aantal voedingen – 11 stuks – verdubbeld ten opzichte van de DA466. Kortom: Ad van Medevoort moet of dubbel hebben gezien toen hij de DA468 heeft ontworpen, of hij had er gewoon zin in om een no-compromise dac te bouwen. Laten we op het tweede hopen!
Wat is nu het voordeel van twee dacs en zoveel voedingen? Simpel: rust, rust, rust. Door één dac per kanaal in te zetten ontstaat een (nog) lagere ruisvloer. De signaal- / ruisverhouding is beter dan bij gebruik van één dac-chip. Is dat hoorbaar? Nou, zet de DA466 maar eens naast de DA468 en u zult het horen.
Dat geldt in zekere zin ook voor het nog verder doorvoeren van extra voedingen en voedingslijnen. Door componenten apart te voeden – denk aan de dac-chips, input-receivers, usb-controllers, analoge circuit, digitale circuit, etc – beïnvloeden ze elkaar niet meer en zal er minder voedingsruis doorwerken. En dat heeft weer een positief effect op de algehele rust en muzikaliteit.
Geen High-Res usb
Ad van Medevoort heeft (bewust) gekozen voor een normale usb-input die 100 procent plug and play is voor alle systemen. Dat heeft als voordeel dat niemand hoeft te werken met extra drivers. Ook Windows-gebruikers kunnen gewoon de dac inpluggen en spelen. Het nadeel is dat de ingang ‘gecapt’ is op 16 bit / 44,1 kHz (of 48 kHz). Nu is onze bibliotheek nog steeds 99 procent cd-kwaliteit, dus als een echte beperking zien we het eerlijk gezegd niet, maar een beetje jammer vinden we het wel.
De rest van de ingangen – coaxiaal, aes, optisch accepteren natuurlijk gewoon signalen tot 24 bit / 192 kHz, dus wie écht heel graag high-res wil spelen via de pc (hier een interview met Ad over High Res), kan werken met een usb naar spdif-converter. En dat daar hele mooie tussen zitten, weten we inmiddels, want we hebben er recent een getest van SOtM die uitermate goed is bevallen.
Wellicht leuk om te melden: de DA468 beschikt ook over een I2S-input: Q-link. Deze input werkt samen met loopwerken die een 16 bit / 44,1 kHz I2S-uitgang hebben. Niche? Jazeker… Mooi: absoluut!
Muziek voorop
De filosofie van Ad van Medevoort is ‘Muziek voorop’. En de techniek die dat mogelijk maakt, staat altijd in dienst van deze muzikaliteit. Zolang we Ad van Medevoort kennen en spreken (en dat is toch al ruim 10 jaar), meldt hij al dat hij altijd gaat voor de hoogst mogelijke muzikaliteit. Van Medevoort brengt nooit, maar dan ook nooit een apparaat uit als het niet significant beter is dan het model ervoor. Dat is lovenswaardig, want we zien maar al te vaak dat merken uit pure commercie een nieuw apparaat in de markt zetten, zonder dat het meerwaarde biedt.
De setup
We hebben de DA468 getest in combinatie met de nieuwe vM HTPC en onze eigen Alpha HTPC met SoTM usb-kaart. De vM DA468 is gekoppeld aan de Pass Labs X2.5 die een setje vM PA333’s van signaal voorziet. Deze mono-eindversterkers sturen een paar Lentus Audio Duo’s aan. De bekabeling is van Art Speak (solid core silver). Alle energie komt vanaf een, gescheiden, aparte groep en is gefilterd.
We hebben met name gestreamd vanaf onze nas: een Synology DS1512+. Deze speelt via managed switches van Netgear. Al het ‘media’ dataverkeer naar de htpc’s krijgt voorrang. Alle netwerk-apparatuur is bekabeld met double shielded sftp-bekabeling (CAT5e).
Rust
We hebben ongeveer twee weken met de vM DA468 gespeeld en het eerste woord wat ons te binnen schiet is rust. De DA468 laat horen wat controle is. De DA468 laat zien wat autoriteit is. Alle details zijn zonder moeite te volgen. Details die op andere dacs – in veelal lagere prijsklassen – ook hoorbaar zijn, maar wel deels vertroebeld worden door andere muzieklijnen, ruis, vervorming of andere zaken die de weergave verstoren. Het is wellicht niet direct hoorbaar (en het zal niet direct storen), maar bij een A-B-vergelijk vallen dit soort zaken wel op. Erg leerzaam en leuk om te doen.
Toch moeten we een onderscheid maken tussen spelen via usb en via spdif (coaxiaal en optisch). De vM DA468 speelt toch wat soepeler en milder via de spdif-ingangen. Dat is goed hoorbaar als we de cd van Mumford & Sons opzetten en daarna hetzelfde album via de htpc spelen. Via spdif horen we toch wat minder korrel op de stemmen en wat meer verfijning tijdens drukke passages. Al met al gewoon wat prettiger. Maakt dat de usb-ingang slecht of ondermaats? Nee, dat nu ook weer niet, al zijn er wel merken die dat beter doen, denk aan Chord.
Wel goed om te weten: onze Teac vrds-10 is gemodificeerd met een Tentklok, dus wellicht helpt dat wel een handje, al beschikt de DA468 wel over drie vM Superklokken die het inkomend signaal weer netjes op tijd zetten. Eén klok loopt op 12 MHz. Deze is voor de twee usb-inputs en de input-receiver. Eén klok loopt op 24,576 MHz. Deze is voor de samplerate converter en de dac-chips. En dan is er nog een klok op 16,93 MHz voor de Q-link-ingang (i2s) om het loopwerk te synchroniseren. En we kunnen gerust stellen: de klokjes doet het uitstekend, dus ook jitterende bronnen moeten het prima doen. Maar toch: de twee Burr Brown usb-receivers – de 2704C – werken via een adaptief protocol (dat hoeft geen beperking te zijn, zoals u hier kunt lezen). Vandaar ook de 16 bit-beperking.
Op de converters (twee in mono) zien we een Wolfson-logo, maar het type kunnen we ook niet achterhalen. Wie het heel graag wil weten, kan natuurlijk contact opnemen met Ad, maar is het heel belangrijk als een dac prachtig speelt?
De converters krijgen een 24 bit / 192 kHz-signaal aangeleverd. Alles gaat dus door een sample rate converter (Burr Brown). Zo werken de dacs in hun sweet spot (optimaal), omdat de filtering verder weg kan liggen, waardoor fasedraaiingen in het hoorbare gebied uitblijven. Dat brengt aanzienlijk meer rust in de weergave, want ons gehoor is bijzonder gevoelig voor fase. We localiseren namelijk geluiden door timingverschillen. Kortom: als er fasefouten in de weergave zitten, weten we niet meer wat waar nu precies hoort. En daardoor moeten onze hersenen weer extra hard aan het werk, wat mede zorgt voor vermoeidheid.
Handwerk
Als we even verder kijken dan de chipjes, dan zien we prachtig handwerk in de vM DA468. De vM Superklokjes zijn volledig discreet opgebouwd. De analoge uitgangstrap is discreet opgebouwd. En dat zonder ook maar één condensator! Kortom: de volledige analoge uitgangstrap is dc-gekoppeld. Prachtig handwerk. Echt een genot om te zien, want zo vaak zien we dit niet meer.
