Inleiding
Inhoud
Sommige apparaten verdienen een iets andere aanpak. En een iets andere review. We gaan proberen onze indrukken eens op een andere, creatievere manier over te brengen. Want tsja: hoe review je anders de Mutec REF10 master clock?
Ik laat de muziek over me heen komen.
De ruimte omhelst me en laat me niet meer los.
Ik verlies de tijd.
En ik verlies even
de realiteit. Maar het mag.
Het mag van mezelf.
Niet vechten tegen deze kracht…
… deze intense kracht
van muziek.
Ik wil nog even… heel even wegdrijven.
Want eindelijk valt nu….
alles perfect in elkaar.
De invloed van clocks enzo
Je hebt van die momenten dat je voelt dat het klopt. En dan zijn er bijna geen woorden die bevatten wat dat kan doen met een liefhebber. En zo’n moment hadden we toen we de Mutec REF10 toevoegden aan het systeem. Een master clock. Juist… een klokje die wat ritme aangeeft. Wat kan dát nu weer doen met een hifisysteem?
Nou, heel veel, blijkt wel. Want ons systeem gaat van een zeer behoorlijk niveau naar een – voor ons – meesterlijk niveau. Maar hoe dan?
Elk digitaal apparaat heeft een interne klok die aangeeft wanneer een sample omgezet moet worden. Of beter: wanneer de uitgelezen waarde omgezet moet worden naar een spanning. Dat gaat razendsnel. Een clock heeft veelal een frequentie in de Mhz-regionen. En in veel gevallen zitten er twee interne klokjes – kristallen – in een audio-apparaat: ééntje voor 44,1 kHz (en meervouden daarvan) en eentje voor 48 kHz (en meervouden daarvan).
Nu is het cruciaal dat deze klokjes ultrastabiel hun werk doen. Als er namelijk afwijkingen zijn, ontstaan er amplitudefouten. Afwijkingen in dit signaal wat stabiel moet zijn noemen we ook wel jitter. En jitter wordt uitgedrukt in ps (picoseconde). Echter: weet dat er vele soorten jitter zijn en dat er ook diverse methoden zijn om jitter te meten.
We kunnen echter wel stellen dat een degelijke klok in een apparaat een grote invloed kan hebben, aangezien het de nauwkeurigheid van het converteren van een digitale audiosample naar een analoge waarde verbetert.
Mutec MC3+ partner
“Maar…”, zult u denken. “De MC3+ is toch al een reclocker? Waarom dan nóg een master-clock?” Ja… goede vraag. Wij hadden ook niet direct verwacht dat het nog veel zin had. Immers: de Mutec MC3+ pakt de clock van de bron, reclockt het met zijn interne clock en stuurt dit opgeschoonde, digitale signaal weer naar de d/a-converter. Prima toch? Nou, het is zeerzeker beter in onze set-up. Maar waar de crux zit, is dat de REF10 een nóg mooiere, betere interne clock heeft. En u kunt dus bij de Mutec MC3+ aangeven dat het een externe masterclock moet gebruiken om alles te reclocken.
Dat gaat ‘op z’n Mutecs’ lekker handig met een hoop ledjes en onhandige stappen, via de knoppen Menu en Select, maar als u hem doorhebt, is het wel te doen. Als u bij MODE aangeeft dat de MC3+ een externe clock moet gebruiken én moet reclocken, is – als het goed is – het resultaat dat de Mutec een inkomend digitaal signaal als referentie pakt, en de externe clock gebruikt om het digitale signaal opnieuw te clocken. En dat resulteert in een nóg schoner en stabieler geklockt digitaal audiosignaal.
8 outputs
Even kort over de Mutec REF10 als fysiek apparaat. Er valt niet heel veel over te zeggen, zoals u wel kunt zien. Het kastje heeft twee knoppen op het front: power en een druk / draaiknop om klokuitgangen aan en uit te zetten. Er zijn twee uitgangen met 50 Ohm weerstand en zes uitgangen met 75 Ohm weerstand. Nu zijn acht uitgangen erg veel. En wij hopen daarom ook dat er ooit nog een model komt met één of twee uitgangen. Dat zou voor menig consument genoeg zijn.
Nou mijn set gaat als volgt
Audioquest Powerquest 3 met Y3 en Z3 kabels en Forest netkabel
Roon Nucleus met Sbooster en Metrum Ambre end point
Mutec MC3 USB
Benchmark DAC3 B
ATC SCA2
ATC SCM40A
Grimm audio interlinks en XLR
Ik geef even mee dat ik een hele mooie ATC set met zowel Plixir als Mutec MC-3 en de REF 10 heb mogen beluisteren op de Dutch Audio Event. Erg fraai…
Mvg Pieter
Ik zou eerlijk gezegd gewoon beide proberen. Ik kan hier echt niet adviseren. Beide hebben een behoorlijke invloed namelijk.
Jaap, stel je hebt al een behoorlijke set bij elkaar gesprokkeld en als je nou voor de keuze zou staan: ofwel de stroom aanpakken met een mooie powerconditioner zoals de Isotek Titan ofwel de klok scherpstellen met de Mutec MC-3 en de REF 10. Wat zou het worden? Mvg Pieter
Dat ligt helemaal aan de set. Hoe is de staat van de energie? Wat voor dac heb je nu? Etc…
Ik zou dit wel eens in een vorm van een blokschema willen zien.
De 1e klok (MC3+) kan dus beter, en de laatste klok zit in de Metrum?
Heeft die een aansluiting voor een externe klok.
Je moet dan wel alle onderdelen van de digitale ketting met een clock aansluiting hebben?
?????? een beetje omslachtig allemaal.
De bron – in dit geval de cd-speler of streamer – heeft óók een klok. Immers: deze geeft aan wat de samplingrate en bitdiepte is. De MC3+ haalt de referentie uit deze klok en reconstrueert het signaal. De Mutec REF10 geeft de referentieklok. En de DAC zet het op de interne klok weer om naar analoog. Echter: hoe beter het aangeleverde signaal, hoe beter het resultaat blijkt te zijn.
Beste Jaap, interessant om te lezen, dank. Ik meen dat jullie eerder de Mutec MC3+ op een Metrum Ambre hadden aangesloten. Verwacht je in die setup vergelijkbare resultaten? En wat is de reden voor jullie geweest om weer een single pc setup te kiezen vs dual (roon core + endpoint)?
We gebruiken de PC puur als ‘loopwerk’. Niet als core. In feite vervangt deze pc dus de Ambre. Het effect van de klok zal zéér gelijkwaardig zijn bij de Ambre, aangezien deze dezelfde keten achter zich zou krijgen.
Wat ook leuk is met de klok films kijken. Ik heb de mutec combo nu al 2 jaar staan. Voor mij geen 5.1 meer maar gewoon het stereo signaal met de dolby prologic modus of gewoon in stereo..
Het verschil is namelijk vrij bizar. (vergelijk interne klok suround versterker of de mutec combo welke de interne klok van de suround versterker dus als slaaf gebruikt) (voor de suround formaten dolby dts enz word de interne klok van de suround versterker gebruikt) Waar je bijvoorbeeld de acteur ziet en hoort spreken hoor je de stem. Met de mutec combo hoor je de galm van de stem in de ruimte waar hij staat. Het realiteitsgehalte neemt dus een FORSE sprong.
De mutec combo beïnvloed dus niet de dolby en dts signalen. Die worden later pas gecodeerd.
Heel herkenbaar… je ‘voelt’ alles gewoon. Heel bizar.