De Sound
Inhoud
Een elektrostatische luidspreker is een totaal andere beleving dan een dynamische luidspreker. Dat heeft met een paar zaken te maken.
- De bron is een groot folie wat recht vooruit speelt
- het speelt praktisch niet opzij, omhoog of omlaag…
- Het is een dipool systeem, wat naar voren én naar achteren speelt
- Je hoort óók de achterwand omdat die de energie terugkaatst…
- Het is een ultradun en licht folie wat over het gehele oppervlak wordt aangetrokken en afgestoten
- Dat geeft heel veel controle en snelheid
Dit zijn drie zaken waar we zo direct aan denken bij de grootste verschillen. Er zijn er vast meer, maar deze hebben naar onze mening de grootste invloed op de weergave.
Plaatsing
Zoals in onze Academy-serie over luidsprekers al is aangegeven is het plaatsen van een dipool anders – uitdagender – dan een dynamische speaker. De achterwand speelt een directe rol en daar moet rekening mee gehouden worden. Daarbij is de sweet spot van een elektrostatische luidspreker door de panelvorm gewoon kleiner. En ja: daar zult u ook rekening mee moeten houden.
Staat het goed en zit u goed dan speelt een elektrostaat echt de sterren van de hemel. Er is geen vergelijking te maken met een dynamisch systeem. En feit is: er zijn liefhebbers die er niets maar dan ook niets mee hebben: de directheid, de snelheid… het moet je ding zijn. Wij houden er wel van, omdat het zo ongekend veel inzicht geeft in de muziek. De vervorming in het middengebied is – in dit geval – gewoon krankzinnig laag. En dat is hoorbaar. Stemmen hebben bijvoorbeeld een prescence die niet te vergelijken is met een dynamische speaker die daar meer kleuring heeft (in veel gevallen). Ook de snelheid in het hooggebied is bijna verslavend. High-hats sprankelen en zijn bijzonder goed te volgen. Er is bijna een verschil in aanslag en koper te horen, zoveel detail zet deze Final daar neer. Erg indrukwekkend.
Het laag
We mogen wel concluderen dat het panel van de Final Model 5 van hoge kwaliteit is. En dat het erg veel kan laten horen als alles klopt. Maar hoe zit het met het laag? De aansluiting van de woofer op het midden en hoog. Wij hebben daar een beetje dubbele gevoelens. Mede omdat het niet te regelen is, hebben we even wat moeten passen en meten en is er uiteindelijk een kleine modificatie gedaan. Daarna sloot het stukken beter aan. Final gaat deze aanpassing doorvoeren. Echter raden we gewoonweg altijd de actieve versie aan omdat het veel nauwkeuriger is in te regelen.
De Seas-woofer is prachtig trouwens. En de overgang is niet of nauwelijks hoorbaar. Heeft het de resolutie en biedt het het inzicht van het midden en hoog? Hmm… dat is lastig te zeggen. Het is mooi laag, maar toch bekruipt ons het gevoel dat de actieve versie beter gaat zijn dan de passieve versie. Wellicht kunnen we dat ooit nog vergelijken.
Overall
Nu hebben we het nog helemaal niet over de prijs gehad. De Final Model 5 Hybrid kost 6500 euro per paar. En als we dan naar de concurrentie en kwaliteiten kijken, moeten we toch even een buiging maken. Want dit niveau van resolutie is ongekend in deze klasse. Punt. We hebben nog nooit zulke lage vervorming gemeten en dat is hoorbaar. Stemmen hebben een ‘echtheid’ en focus die met een dynamische speaker in deze klasse niet haalbaar is. Heel bijzonder om dat te ervaren.
Echter zijn er ook zaken die in de weg kunnen staan. Het laag is bij de passieve versie een punt waar u tegenaan kunt lopen. De actieve versie zal daar veel minder last van hebben. Wij raden daarom écht aan de versie met versterking en dsp te kiezen. U gaat daar echt veel problemen mee tackelen. Plaatsing van een dipool is ook anders; u moet meer rekening houden met de akoestiek. Maar goed: dat geldt eigenlijk voor alle luidsprekers… wilt u een optimaal resultaat, dan speelt akoestiek altijd een prominente rol.
Ik geniet nog elke dag van gereviseerde 1000i’s met s220’s. Inderdaad minder geschikt voor pop muziek met strakke bas, maar voor muziek met echte instrumenten heel erg prettig om naar te luisteren.
Bij veel van de audio shows kost het me moeite te genieten van veelal duurdere ‘normale’ speaker systemen.
Heb ook naar deze systemen mogen luisteren, en ik was erg onder de indruk. Final, blij dat jullie terug zijn!
Mooie review van deze speakers. Ik heb zelf de Final 15 en ben daar uitermate tevreden mee nadat ik, over een lange periode, verschillende speakers heb mogen bezitten. Deze blijven gegarandeerd hier staan, wanneer je de ruimte hebt is er volgens mij geen muzikaler, eerlijke speaker als een electrostaat.
Albert
Volgens mij is het enigste nadeel dat de elektrostaat niet vervormd wanneer het aangeboden vermogen te groot is. O ja en niet te vergeten, ongeschikt voor ‘n feestje als het hard moet, koop je voor ‘n paar euries de Yamaha DXR 12 mkII dit volume is voldoende voor het opblazen van de trommelvliezen (blijvend stokdoof). Dat de audiofiel tevreden is met de dynamische luidsprekerboxen begrijp Ik niet, heb DE Quad 57 een keer correct opgesteld gehoord. Het is een vreemde gewaarwording, je ogen begrijpen niet wat je hoort. Het is niet uit te leggen, de elektro- of de magnetostaat kun je het beste vergelijken met het origineel (orkest / stem). Jaap je hebt het goed omschreven. Als je wilt genieten van muziek dan is de Final DE juiste keus.
Gaaf om te lezen Jaap, word er nieuwsgierig van! Kan je delen wat de modificatie was die jullie gedaan hebben? 🙂
Onderin de baskast zit een prop die de belasting wat gunstiger maakt voor de versterker. Ook dempt het een beetje het laag wat ook teveel kan zijn, maar niet in onze ruimte. Kortom: die prop kan je erin duwen (dat gaan ze dus aanpassen) om het laag iets meer punch te geven.
De tweede mod is gewoonweg het panel recht zetten. Dat klinkt – vind ik – beter.
Klinken als aanpassingen die goed te doen zijn. Mooi dat ze iig luisteren naar de feedback!
Zeker!
Beste Jaap, ik heb de Final model 5 hybride (passief) ook beluisterd.
Ik heb dit gedaan in Barneveld bij elektrostaten.com.
Dat het laag niet helemaal goed was bij de passieve versie was ook onze bevinding. Ik ben het dan ook helemaal met je eens dat actief laag beter is, vooral omdat je dan via de DSP het laag op de akoestiek van je kamer kan aanpassen. Wat de sweetspot betreft denk ik dat met een andere versterker deze beter zal zijn. Momenteel speel ik nu nog via Final 400i elektrostaten in het laag ondersteund met een Velodyne subwoofer met actieve room correction. Muziek via aurender A10 en ARRAY Quartz eindversterker; sweetspot is kamerbreed!
Wat de stand van het paneel betreft zou het misschien handig zijn als deze in verticale zin verstelbaar zou zijn. Ik denk dat het waarnemen van het hoog in combinatie met de schuine stand afhankelijk is van de afstand tot de luisteraar (s).
Dit verstellen zou via de “voetjes” mogelijk moeten zijn.