Cinema
Inhoud
Maar hoe zit het dan met Cinema? Daar werkt het zeker wel. We hebben beide subs ook gebruikt in een bioscoop-omgeving en dan biedt het wel degelijk meerwaarde. Explosies gaan een stuk dieper en voelen krachtiger. Geweerschoten voelen echter. Kortom: duidelijk een extra dimensie. Ook in een stereo-setup waarbij alleen een extra subwoofer is geplaatst.
De oplossing lijkt simpel: draai zonder sub met muziek en zet de subwoofer aan bij muziek. Klopt: maar is dat niet een beetje een kromme redenering? Moet een sub niet beide kunnen? Naar onze mening wel. Feit is echter: dan gaat u al snel richting de 3000 euro.
Een vraag aan u:
De vraag in dit geval is dus: is het de extra investering écht waard? Wilt u een sub, puur voor films? Als u veel films kijkt kan het een ‘ja’ zijn. Maar goed: we leggen de vraag bij u neer. We zijn echter wel benieuwd naar uw antwoord: zet het onderaan deze review!
Conclusie
Subwoofers zijn moeilijk te integreren. Nu maakt een Auto EQ systeem het iets gemakkelijker. En Elac doet een heel goede poging met de App. Echter zijn we van mening dat meten met een telefoon-microfoon niet betrouwbaar genoeg is. Tenzij de app van elke microfoon de eigenschappen kent.De Sub 2070 is een mooi afgewerkt model en presteert op zich goed. De app werkt snel en gemakkelijk. Echter: wij krijgen het in een muziek-situatie niet echt strak met onze Focals. Het geheel voelt gewoon niet snel genoeg aan. Cinema werkt wel.
De Sub 12EQ is wat minder mooi afgewerkt. Maar functioneert prima. Echter ook die krijgen we niet helemaal lekker strak. Het blijft gewoon lastig met de balans in volume. Daarbij missen we op die subwoofer een stereo- of high-level input.
Nu moeten we wel zeggen dat subwoofers altijd anders reageren in een set en ruimte. Het kan dus zomaar zijn dat het bij u wel allemaal op zijn plek valt. Zoals we al zeiden: subwoofers testen is bijzonder lastig!
Ik heb de combinatie Sopra 1/B&W DB 1 en Lyngdorf TDAI 2200. Eerst het niveauverschil en frequentiekarakteristiek bepaald met Bruel&Kjaer DB-meter(werkt zeer nauwkeurig van 10-20000 Hz). Niveauverschil was 15 DB en frequentieafval van Sopra 1was 60Hz bij 6DB/octaaf. Heb de Lyngdorf daarom ingesteld op Butterworth 6DB/octaaf bij 60Hz. Aagezien de sub 3,5 meter naar achter was geplaatst heb ik gebruik gemaakt van de delay optie van de Lyngdorf. Mocht je de basweergave te traag vinden kun je de vertraging altijd bijstellen. Bij de DB 1 was daar niets van te merken. Hij kost ook ruim E4000,- Voor de metingen heb ik gebruik gemaakt van zuivere sinustonen. Misschien is witte of roze smalbandige ruis een betere optie maar ik ben geen geluidstechnicus. Ik heb daarna de roomcorrectie uitgevoerd. Na het beluisteren van diverse muziekstukken heb ik de DB 1 toch wat bijgesteld met +5DB. Voor grootschalige klassieke muziek een goed uitgangspunt. Voor jazz wat minder. De Sopra 1 basweergave temper ik soms door de poort af te sluiten met de meegeleverde schuimrubber prop.
Mvrgr. Jan
Jaap schreef:
“Bij muziek is het toch een ander verhaal. Een sub nagenoeg onhoorbaar integreren in een bestaand systeem is ongelooflijk moeilijk. Bijna altijd is het wel hoorbaar. Dat heeft met talloze zaken te maken:
Klankkleur van de sub
Snelheid
Akoestiek van de ruimte (laag is lastig)
Degelijke afregeling van volume”
(einde citaat)
En dan is er een héél belangrijk aspect: timing. Een subwoofer bijplaatsen zonder timingcorrectie van de overige luidsprekers (vertraging) maakt dat de sub ALTIJD te laat is. Hij kan dus niet goed klinken in een set. Je kunt proberen de vertraging van de sub te compenseren door hem dichter bij de luisterplaats te zetten, maar die ruimte heb je niet altijd.
De vertraging van de sub komt door de eigen signaalverwerking en dsp voor de eigen correcties. Dat kan zomaar 3-6 msec bedragen. Zonder een processor die de sub correct kan integreren in je systeem, is het in ieder geval voor muziek niet een fraaie oplossing om de weergave van de lage frequenties te verbeteren c.q. uit te breiden.
En verder is een microfoon van je smartphone bij uitstek niet geschikt voor 20-160 Hz!! Zonder een voor dit doel juiste microfoon, is meten pseudo-wetenschappelijk. Het zou beter zijn een microfoon bij te leveren en de kalibratiegegevens in de app te verwerken, bijvoorbeeld zoals Anti-Mode dat doet.
Jaap heeft zijn best gedaan om de subs in te passen, maar door de ingebakken onjuistheden is het en kan het nooit lukken.
Ron
Er zijn enkele merken zoals Anthem die goede software en een microfoon leveren om de sub goed te laten aansluiten bij de andere speakers.
Ik geloof dat Alpha-audio zelf de Pardigm PW-AMP heeft gereviewed die met Anthem software wordt geleverd dat wel een goed resultaat opleverde.
Frans de McIntosh behoort bij de High End installaties en daar zit meestal ook wat meer op. De signaal in en uit zit evenals de gebalanceerde uitgangen op elk mengpaneel. In de studio of bij life optreden wordt daar een effectprocessor (nagalm) op aangesloten. Maar dat kan ook een equalizer of computer zijn. Jaap had het ook over de juiste afstelling en dat is evenals de plaatsing heel belangrijk. De actieve sub geeft vaak teveel dB ‘s. De crossover frequentie, er mag nooit een zelfde frequentie komen uit de sub en overige luidsprekers komen dat veroorzaakt interferentie. Hoe lager de frequentie hoe meer het stralingspatroon de vorm aan neemt van een cirkel, dus de beste plaats is tussen de boxen. Bij mij staat (mijn woonkamer is niet zo groot) de sub onder de linker elektrostaat en dit is niet storend inzake het stereo beeld.
De meeste subwoofers klinken trager dan goede normale luidsprekers. Dit heeft te maken met o.a. marketing en design. We willen kleinere kasten met specificaties van liefst onder 20 Hz. Daarvoor heb je zwaardere membramen nodig en meer vermogen.
Daarom laat ik mijn luidsprekers full range spelen (tot 45Hz) en de sub stel je in op laagst mogelijke XO (40Hz). Dit doe je door het aansluiten op de high level input. LFE of de sub out van de versterker heeft niet mijn voorkeur, om de sub out bij de versterker in te schakelen kapt deze de l en r luidsprekers meestal af op 80 Hz. Dit is gemaakt voor als je kleine luidsprekers hebt.
Overigens heeft de grote Elac een push pull design die ook gebruikt wordt in Ken Kreisel subs. Echter gebruikt deze veel lichtere membramen waardoor meer snelheid hebt maar groot nadeel is de kast grootte. Je hebt dan een zwarte kast ter grootte van een mini koelkast in je kamer staan.
Een goed afgestelde sub kan een mooie meerwaarde geven, er zit heel wat informatie in het lage register.
Jep… dat gevoel heb ik ook: minder snelheid om lager te kunnen. Toch; er komt een review van de Paradigm Sub 1000 aan. Die is wel snel.
Jaap en Paul heel interessant die info. Zodra ik het kan betalen staat er een set die aan deze eisen voldoet.
Zoals ik de subs ken uit de pro-wereld dan gaat de line out van de pre in de sub.
Daar is een filter, alles beneden de 80 naar de sub, daarboven gaat naar de monitors.
Ik krijg uit de setup de indruk dat de Focals gewoon al het laag blijven weergeven en dat de sub daar nog eens bovenop komt.
Klopt dat?
Zo ja dan lijkt mij integratie erg lastig.
Dan zou je de subs eigenlijk daar moeten laten werken waar de Focals beginnen af te vallen.
Als die een goede bas extensie hebben dan blijft er bitter weinig over.
Behalve natuurlijk voor de liefhebbers van basklarinet of car stereo.
Dag Vincent,
Er zijn vele manieren om subs aan te sluiten: line-out naar sub, LFE naar Sub of high-level input. Sommige subs kunnen via een line-out de power-amps weer aansturen. Lijkt me niet altijd wenselijk: het is een extra schakeling.
Ik heb de line-out van de Pass naar de sub gelegd. Een tweede line-out is naar de Dions gegaan. De cross-over stond op 40 Hz, wat betekent dat de Sub het oppakt waar de Focals beginnen af te vallen.
Bij de KRK is de frequentie regelbaar indien gebalanceerd aangesloten. Ik vindt de 12S een aanrader.
Beste Jaap en/of andere lezers,
Kan iemand me vertellen of en hoe ik een subwoofer moet aansluiten op een preamp (McIntosh 2500) die wel 3 uitgangen voor een eindversterker heeft (li/re Balanced en unbalanced) en een in/uit aansluiting voor een signaal processor (Wat dat ook moge zijn….). Maar geen aparte subwoofer aansluiting?
Of en hoe ik een subwoofer kan aansluiten op een eindversterker die geen uitgang voor subwoofer heeft?
Bedankt voor het meedenken. Oh, en wat is een “LFE” input?
Groetjes,
Frans
Subwoofers kan je via de pre-out aansturen, of via een apart LFE-uitgang. LFE staat voor Low Frequency Effects. Dat wordt gebruikt in films. Daar is de sub een apart – discreet – kanaal. Sommige subwoofers hebben ook een high-level input. Dan kan je gewoon je eindversterker erop aansluiten.
Frans een gebalanceerde uit- mits aangesloten op een gebalanceerde ingang is de beste verbinding. Het aansluiten is simpel. Van pre naar sub en de sub gaat naar de eindversterker. En wat Jaap ook al opperde de sub maakt de film af. LFE wordt uitgelegd via de browser.
Bedankt Ferdy en Jaap,
Frans
De sub KRK 12S wordt door Baxshop niet meer geleverd. Ik dacht een koopje te hebben want betaalde €300,– minder dan de advies prijs (1.139;–) maar daarna werden deze nog goedkoper. Ik wil er absoluut niet vanaf. Bovenstaande sub’s zijn natuurlijk ook goed. De sub wordt pas belangrijk als er een signaal naar toegaat die alleen goeie sub kan weergeven, klinkt raar, maar toen de grote trom van ‘n symfonie orkest werd aangeslagen stond ik perplex van het effect, had dit nog nooit gehoord. Zo zijn er legio voorbeelden op te noemen waar de sub niet mag ontbreken, maar deze lage frequenties komen in de huidige muziek weinig voor. Een zuivere basweergave is geen luxe bij klassieke muziek. Echt elke muziekliefhebber moet een actieve sub thuis eens proberen, de Bosendorfer Imperial of het kerkorgel klinkt heel anders.
Klopt Ferdy. Punt is: je moet dat perfect afregelen, anders wordt het veelal slechter. En wat je zegt: bij ‘normale’ muziek komen die frequenties bijna niet voor. Maar ja: bij een kerkorgel wel. En een grote trom idem. Bij films vind ik een sub geweldig!