Muzikale series – deel 5 – Beethoven

De klavierleeuw

Beethoven was een formidabel en gevierd pianist in zijn jonge jaren. Hij was ook een woesteling op het instrument, Beethoven haalt alles uit het instrument in zijn composities. Ronald Brautigam heeft zijn 32 pianosonates opgenomen spelend op een fortepiano.

De fortepiano is de voorloper van de vleugel die we nu kennen. Als je op een moderne vleugel de toetsen aanslaat, van de laagste noot tot de hoogste noot, met evenveel kracht dan hoor je een egale klank over het hele bereik. Bij een fortepiano is dat niet het geval. De lage tonen klinken donker en een beetje modderig, de hoogste noten als kwikzilver.

Beethoven maakt gretig gebruik van dat karakter. Luister maar eens naar het ‘Allegro Con Brio’ van de derde pianosonate. De aanduiding ‘Con Brio’ betekent levendig of vurig uitgevoerd. De snelle passages, met veel ‘geweld’ in de bassen klinken als een windvlaag.

Beethovens late pianosonates worden gerekend tot de mooiste en ook de meest complexe stukken muziek die er geschreven zijn. De diepgang van deze muziek is ongekend, wat ook verklaard waarom ieder zichzelf respecterend pianist deze werken opneemt, soms meer dan eens. Luister naar de laatste twee werken, opus 110 en 111. Het is muziek die uitdrukking geeft aan de diepste menselijke emoties. De wanhoop, de hoop, de rouw en de berusting zijn allemaal duidelijk voelbaar in de muziek. Er zijn vele prachtige uitvoeringen van deze muziek te vinden. Brautigam’s uitvoering hoort daar zeker bij.

Beethoven: The Complete Piano Sonatas – Ronald Brautigam (fortepiano), BIS, 2005

De Kamermuziek voorbij

Waarom noemen we kamermuziek eigenlijk kamermuziek? In de podcast wordt dat duidelijk. Het zit zo: in de tijd van Beethoven was de adel op zoek naar vermaak. Naast vermaak werd muziek ook gebruikt om gasten te fêteren of naar gunsten te dingen bij hogergeplaatste adel. Veel adel verveelde zich te pletter en speelde zelf muziek als tijdverdrijf. Streaming services waren er nog niet, dus bestelde je muziek bij een componist die je dan zelf uitvoerde of liet uitvoeren op een ‘salon’, een high-society feestje.

Beethoven verdiende met pianoles en met opdrachten voor salonmuziek zijn dagelijkse kost. Beethoven stopte vaak wat extra moeite in dit soort opdrachten, vaak met een achterliggend doel om iets anders gedaan te krijgen van zijn opdrachtgevers. Veel werk heeft hij ook opgedragen aan mensen bij wie hij in het gevlei wilde komen, aan mensen die hem bewonderden of als goedmakertje als hij weer eens in conflict was met iemand. Hij heeft ons daarmee een catalogus aan hoogstaand werk achtergelaten.

Het Van Baerle Trio speelt trio’s voor viool, cello en piano. We zullen nooit weten wat de kwaliteit van de musici was die zijn werk als eersten uitvoerden, maar ongetwijfeld zou Beethoven in zijn nopjes geweest zijn met de wereldklasse die het Van Baerle Trio laat horen. Als bonus zijn dit opnames die de goedkeuring van menig audiofanaat kan wegdragen.

Beethoven: Complete works for piano trio – Van Baerle Trio, Challenge Classics, 2020

Uw Beethoven

Heeft u een favoriete Beethoven opname? Deel deze dan in de reacties. Want zoals Annie Lennox van de Eurythmics zingt: ‘I love to listen to Beethoven’!

Gerelateerde artikelen

Multitest phono pre-amps - Deel 2 - MoFi - Cambridge - Musical Fidelity - ProJect - Primare

Multitest phono pre-amps - Deel 1 - Gold Note - Graham Slee - AVID - MOON

Over de Grimm MU2 - Deel 1 - Het digitale gedeelte