Het is raar om een review van een album te beginnen met hoe het klinkt, maar er is een goede reden voor. Het mag inmiddels bekend zijn dat het label TRPTK goed klinkende albums uitbrengt. Op Alpha Audio staat muziekbeleving centraal, maar we schrijven veel over hoe je die muziek thuis het best tot zijn recht kan brengen.
Naar aanleiding van de luistertest en de metingen van switches heeft uw auteur thuis een simpele Cisco switch met een iFi PowerX tussen de Wifi-ontvanger en de streamer geplaatst. Dat heeft het geluid behoorlijk opgeknapt, maar er knaagde nog wat. Voor mijn gevoel was de balans veranderd maar ik kon er mijn vinger niet op leggen.
Tot ik naar dit album luisterde. Je ‘ziet’ de spelers voor je zitten, in een halve kring. Althans, dat is wat ik denk te horen. Het klonk alleen onevenwichtig. Dat leek me vreemd bij een TRPTK opname. Na enig schuiven met de luidsprekers, met name een verdere toe-in, was die onbalans weg. Resultaat is dat alles nu beter klinkt. Moraal van het verhaal: heel veel beter dan de opnames van TRPTK kan je niet krijgen. Het klinkt als een privé concert thuis. Voor de musici is dat best een risico, je hoort echt alles. Het Intercontinental Ensemble stelt niet teleur. Dankzij de transparante opname hoor je heel goed dat het een op elkaar ingespeeld ensemble is met even virtuoze spelers. Petje af.
Een Italiaanse opmaat
Het album opent met een nonet van Nino Rota. Wie zegt u? Giovanni Rota Rinaldi is een Italiaanse componist die vooral bekend is als componist van de muziek van de eerste Godfather film. In Italië is hij bekender door zijn samenwerking met de grote Italiaanse regisseurs van zijn tijd, zoals Visconti en Fellini.
Naast muziek voor films en theater heeft hij opera’s en symfonische stukken geschreven, maar ook een nonet. Een nonet is een stuk voor 9 spelers, zoals een kwartet een stuk voor 4 spelers is. Er zijn niet heel veel nonetten geschreven. De bezetting is vaak hetzelfde als van een orkest, maar dan met 1 speler op ieder instrument.
Voor wie nog steeds een lichte aarzeling voelt om de klassieke muziek in te duiken kan ik dit album aanbevelen, de muziek van Rota is zeer toegankelijk.
Als luisteraar kan ik weinig samenhang ontdekken tussen de delen van het Nonet van Rota. Het zijn divertimenti, om maar eens een mooie Italiaanse muziekterm te gebruiken, muziek ter vermaak en verstrooiing. Het is beeldend, het kan muziek zijn bij scenes in een stomme film.
Het Intercontinental Ensemble speelt het nonet van Rota met plezier en het is heerlijke muziek om wat bij te doen, maar het beklijft niet. Ik kan uit ervaring vertellen dat je er heel erg relaxed van gaat autorijden.
Via Tsjechië terug naar Italië
De muziek van Bohuslav Martinu is niet breed bekend, ondanks dat hij indrukwekkende veel en divers werk heeft gecomponeerd. Veel van zijn muziek heeft een kenmerkend verspringend ritme met felle accenten, iets wat ook terug te horen is in Slavische volksmuziek. Hij heeft zijn Tsjechische afkomst altijd met trots uitgedragen in zijn composities, ondanks dat hij in Frankrijk is opgeleid als componist.
Het Nonet no.2 is een goed geschreven stuk. In het tweede deel wordt duidelijk dat dit Nonet muzikaal meer brengt en concentratie van de luisteraar vraagt. Martinu componeerde in een spannende tijd in de westerse muziekgeschiedenis, waar avant garde muziek en vernieuwingsdrang de wereld veroverde. Zijn muziektaal neigt meer naar behoudend, maar door de inbreng van de muziektraditie uit zijn geboorteland klinkt het in onze oren wat vernieuwender.
Het Intercontinental Ensemble kiest in haar uitvoering voor een vloeiende uitvoering van het werk met nadruk op het samensmelten van de melodie en wat minder voor nadruk op de ritmische accenten. Hierdoor ligt de klank dichter bij een orkestklank dan een ensembleklank, de gelaagdheid van de muziek wordt meer benadrukt en het geluid van de instrumenten smelt meer samen. Dat is een legitieme keuze, maar persoonlijk vind ik jammer dat het bokkige van de muziek wat minder tot uiting komt.
Ergens laat de uitvoering me met een onbevredigd gevoel achter. ‘Nou, nou’, hoor ik u denken, ‘dat is wel heel een heel kritische blik!’. Dat is waar, maar het Intercontinental Ensemble is er zelf een beetje schuldig aan. Ze leggen de lat heel hoog met hun uitvoering van het laatste stuk op dit album. Met terugwerkende kracht hoop je dan dat ze dit prachtige Nonet met dezelfde bravoure hadden gespeeld als ze laten horen in hun bewerking van de Mendelssohn Symfonie.
Waarom een gouwe ouwe een gouwe ouwe is
Ook de klassieke muziek kent gouwe ouwes, muziek die ieder seizoen wel ergens in Nederland op het programma staat van een orkest. Mendelssohn’s Symfonie no.4 is een goed voorbeeld van een gouwe ouwe. Het is een beetje platgespeelde muziek als ik eerlijk ben. In mijn beleving kwam het bij wijze van spreken ieder uur voorbij op Classic FM.
Het Intercontinental Ensemble speelt met een vrolijk makende frisheid con gusto (met geestdrift) mijn vooroordeel weg. Gooi alle orkestopnames weg en behoud deze wat mij betreft. Je hoort direct waarom Mendelssohn tot het rijtje componisten behoort dat geliefd is. Dit werk is van een ander niveau dan de Rota en de Martinu. Soms moet je met ‘nieuwe oren’ een overbekend stuk horen om weer te weten waarom het zo goed is.
De gretigheid waarmee het Intercontinental Ensemble dit speelt smaakt naar meer. Het zit af en toe op het randje van wat je met 9 spelers kan doen, maar in het tweede deel van de symfonie laat het Ensemble horen dat ze deze muziek strak in de hand hebben. Dit is van hoog niveau. Het klinkt én vloeiend én strikt ritmisch.
Bij het beluisteren van het derde deel moet ik denken aan de fantastische uitvoeringen van de symfonieën van Schubert die Harnoncourt met het Concertgebouw Orkest heeft gemaakt. Dit heeft eenzelfde signatuur: het karakter van de muziek laten spreken door een wiegelied heel strak te spelen in plaats van mee te wiegen op de melodie, waardoor deze nog duidelijker over het voetlicht komt.
Het Intercontinental Ensemble sluit af met een furieus gespeeld laatste deel. Je ziet bijna de grijns waarmee ze dit stuk aanvallen. Het enige wat rest is na de laatste noot van de bank opspringen en heel hard ‘bravo!’ te roepen. Wat een heerlijke muziek!
Schaf aan bij TRPTK: In Motu – Intercontinental Ensemble, TRPTK, TTK 071, 2021
Luister op Qobuz: In Motu – Intercontinental Ensemble, TRPTK, 2021
