Van AAC, DSF en Flac tot Mp3, Ogg Vorbis en WAV – Codecs

De Codecs

AAC

AAC is niet door Apple ontwikkeld, wat veel mensen denken. Het is de MPEG Audio Committee die AAC heeft ontwikkeld als opvolger van MP3. AAC staat ook niet voor Apple Audio Codec of zo… Het is een afkorting van Advanced Audio Codec. De codec schijnt – niet geheel verwonderlijk – efficiënter te werken dan mp3 en beter te klinken dan mp3 op dezelfde bitrate.

Dat Apple er vaak aan gekoppeld wordt, is niet gek, gezien het feit dat het merk al snel AAC heeft geïmplementeerd. In 2003 begon Apple al met het implementeren van AAC in de mobiele spelers. Mede door deze stap is AAC al behoorlijk snel opgepakt.

De toepassing van AAC is vrij duidelijk: een goede weergavekwaliteit bieden met een lage(re) bandbreedte. Mede daardoor wordt de codec ook breed toegepast bij online radio. En inmiddels ook meer en meer bij audiotransmissie via bluetooth bijvoorbeeld.

Er is overigens een lossless variant van AAC (met mpeg-4 encodering). Wij zijn die zelden tot nooit tegengekomen.

ALAC

Apple heeft ook zijn eigen codec: een lossless variant nog wel: ALAC. De afkorting staat – niet geheel verrassend – voor Apple Lossless Audio Codec. Het is in feite de tegenhanger van FLAC wat een ‘Free Lossless Audio Codec’ is.

Op gebied van tagging zit het – net als bij de rest van de formats – wel goed. De meeste spelers kunnen gewoon met ALAC overweg. Foobar, Kodi en zelfs Windows Media Player kunnen gewoon ALAC spelen.

Er zijn gebruikers die verschil horen tussen ALAC en FLAC. Nu kunnen we ons voorstellen dat er verschillen zitten in compressiemethodes. En dat er verschillen hoorbaar zijn tussen AAC, MP3 en bijvoorbeeld Ogg Vorbis, is iets wat vast staat. Maar ALAC en FLAC zijn beide lossless, dus wij verwachten geen (grote?) verschillen. Wellicht zitten er verschillen in de afhandeling van de codecs.

FLAC

FLAC staat voor Free Lossless Audio Codec. Het is een open-source codec die zonder verlies van data muziek kan comprimeren. FLAC is ontwikkeld door Xiph en is in 2001 gelanceerd. FLAC is zonder twijfel één van de grootste – zo niet dé grootste – lossless codec voor audio. FLAC wordt echt overal gebruikt. Ook Tidal gebruikt FLAC om zijn lossless muziek te streamen. En MQA, die we hier niet los gaan behandelen, gebruikt FLAC als basis.

Op de redactie is alle muziek opgeslagen in FLAC-formaat. De reden is dat we al ruim tien jaar muziek verzamelen en op een NAS opslaan. Tien jaar geleden was FLAC de enige zinnige optie, omdat toen WAV überhaupt niet te taggen was. Dat is nu verandert. Maar we blijven bij FLAC, omdat het goed klinkt én nagenoeg overal goed op afspeelbaar is.

AIFF

AIFF is Apples tegenhanger van WAV. Het grote verschil zit in de betere mogelijkheid files te taggen: die belangrijke labels. We zien AIFF bijna niet omdat het niet heel breed ondersteund is – naast Apple-producten natuurlijk. Voor wie binnen het Apple-systeem zit, is AIFF zeker een optie. Wi geen Apple producten gebruikt: het is niet aan te raden dan AIFF te gebruiken; er zijn handigere opties.

MP3

Wie kent hem niet: MP3 – Mpeg Layer 3. Mede ontwikkeld door Fraunhofer. Rond de milleniumwisseling downloaden we allemaal ‘mp3’tjes’ bij de vleet. Handig, want lekker klein en het klinkt prima; 128 kbps was gelijk aan cd-kwaliteit. Dachten we toen. Dat bleek al snel niet zo te zijn…

We mogen overigens Suzanne Vega ‘Tom’s Diner’ bedanken voor de MP3. Deze track is ongelooflijk belangrijk geweest voor het tunen van de codec. Suzanne Vega wordt ook wel de ‘moeder van de mp3’ genoemd (door kenners).

Er waren hele volksstammen die claimden dat MP3 ging verdwijnen toen opslagcapaciteit goedkoper en goedkoper werd. Anno nu – 2021 – is MP3 nog steeds dé codec. Naast AAC wellicht. Lossless compressie is overduidelijk voor de fijnproevers. MP3 is ‘good enough’. En voor onderweg is dat ook gewoon het geval. Tenminste: op 256 of 320 kbps.

Overigens gebruikt het gros van de streamingdiensten MP3 voor de standaardabonnementen. Denk aan Qobuz, Deezer, Tidal, etc. Spotify gebruikt Ogg Vorbis.

Opus

Opus is een open source audiocodec, ontwikkeld door Xiph.org. De codec wordt niet alleen voor muziek gebruikt, maar ook voor telefonie en andere audiotoepassingen waarbij bandbreedte niet voor het oprapen ligt. Het is een bijzonder efficiënte codec.

Nu hebben we de Opus-codec eigenlijk nog nooit in het wild gezien of muziek in dat format kunnen downloaden. En dat zegt wel genoeg, gokken we. Kortom: zeldzaam. En dat zal wel zo blijven.

Vorbis (ogg)

We hebben een beetje een zwak voor de Ogg Vorbis codec. De reden is dat het een ongelooflijk goed klinkende codec is – beter dan MP3 en wellicht even goed als AAC – maar dat niemand hem écht kent. Spotify gebruikt Ogg Vorbis voor zijn steams. En we weten allemaal hoe goed Spotify klinkt op 320 kbps.

Uniek aan Ogg is dat bitrates tot 500 kbps mogelijk zijn. En dan klinkt het eigenlijk wel even goed als een FLAC (bij cd-kwaliteit). Wij zouden de blindtest niet zomaar aandurven in ieder geval.

Feit is en blijft: waarom zouden we niet gewoon lossless comprimeren. Opslagruimte kost bijna niets meer. En ook telefoons komen meer en meer met 128 GB of meer opslagcapaciteit. En dat gaat alleen maar groeien.

WMA (incl WMA lossless)

Microsoft kon natuurlijk niet achterblijven met het ontwikkelen en lanceren van een goede codec. Al hebben ze wel – samen met IBM – WAV audio gelanceerd. Maar ze hadden nog geen codec die muziek verkleind in een container kon laden. En dat is WMA geworden: Windows Media Audio. WMA is in 1999 gelanceerd en kwam later ook met een lossless variant (WMA lossless).

Nu is WMA nooit populair geworden. Heel even leek dat wel te gaan gebeuren, maar door DRM-gezeur en geen tot matige ondersteuning bij andere partijen, is het nooit goed van de grond gekomen. En dat is maar beter ook; er zijn genoeg open source pareltjes.

WAV

De ‘moeder’ der audio formats. Ontwikkeld als archief-formaat. Geen compressie. Net als DSD overigens.

WAV was tot een paar jaar terug ongelooflijk onhandig, gezien het feit dat het niet native te taggen is. Nu zijn er gelukkig truuks voor en kan een programma als mp3tag ook WAV-files taggen. En zijn er meer streamers die de tags uit WAV kunnen halen. Kortom: het zijn betere tijden voor WAV.

DSD: DSF, DFF

DSD staat voor Direct Stream Digital. Het is de tegenhanger van PCM: Pulse Code Modulation. DSD is ontwikkeld als archiefformaat. Maar het bleek erg goed te klinken.

En er was toevallig ook een nieuw format nodig, want de CD bereikte het einde van zijn economische ciclus…. (we schrijven rond de milleniumwisseling) En dus werd de SACD gelanceerd: de Super Audio CD. Die gebruikte dus DSD als onderliggende techniek. Dat het een flop is geworden, hoeven we niet te uit te leggen.

Met PC Audio is DSD wel weer een beetje terug gekomen. Mede door het ontbreken van de noodzaak voor een SACD-speler; die waren nogal duur. Een pc kan alles spelen. Dus ook DSD. Hang – via USB – een goede DSD-dac aan de pc en gaan!

De twee meest voorkomende formats waarin DSD wordt opgeslagen zijn DSF en DFF. DSF is veel handiger, want … te taggen. En dus kunt u er vele beter naar zoeken in uw bibliotheek.

Overig

Dan zijn er nog wat andere codecs. Codecs die vooral op de achtergrond hun werk doen. Denk aan het comprimeren van een datastroom van smartphone naar hoofdtelefoon. Dat kan namelijk ook op diverse manieren. Al is compressie wel altijd aanwezig (op moment van schrijven).

U kunt denk aan SBC, AptX (HD) en AAC. Deze codecs zijn bedoeld voor het overdragen van data van een mobiel apparaat naar bijvoorbeeld ene hoofdtelefoon. SBC comprimeert enorm en klinkt gewoon niet goed. Qualcomm heeft met AptX al een veel betere codec voor muziek. De HD variant is natuurlijk niet écht HD, maar klinkt wel weer iets beter.

AAC is een aparte, want AAC maakt geen ‘transcoding-slag’ als u op het apparaat een AAC-bestand afspeelt. De codec zet het dan direct door. U moet dan wel een hoofdtelefoon hebben die dit ondersteunt.

Gerelateerde artikelen

JPLAY app – streaming app voor iOS en iPadOS

Review Cambridge Audio MXN10 streaming bridge

Weergaveverschillen Codecs - MP3 - AAC - Ogg - FLAC