vrijdag, maart 29, 2024
Home Hi-Fi CD-spelers Tijd voor Tentlink

Tijd voor Tentlink

0
Tijd voor Tentlink

Een huwelijk tussen Maarssen en Tokyo. Nederland en Japan verbonden met een permanente link om de samenwerking te optimaliseren. Idealistisch? Nee: realistisch, want deze modificatie van Tentlabs brengt een permanente verbintenis tot stand tussen de twee hoofdrolspelers in deze serie. Een Teac vrds-10 en een nieuwe aanwinst in het systeem: een Van Medevoort DA333 d/a-converter.

In het vorige artikel is uitgelegd hoe Guido Tent de Teac vrds-10 heeft voorzien van een low jitter Tentlabs XO-3 klok die ook de mogelijkheid biedt voor Tentlink. In dat artikel is tevens het belang van lage jitter uiteengezet. Om het geheugen even op te frissen: jitter is een tijdsafwijking in een kloksignaal dat constant hoort te zijn. Jitter zorgt tijdens de conversie van het digitale signaal voor amplitudefouten. Niet echt wenselijk als u op zoek bent naar een puristische weergave van uw software natuurlijk.

Guido Tent zet al snel de boor in de DA333.

Waardige opvolger

Het resultaat van de vervanging van de standaardklok door de XO-3 was direct duidelijk: meer detail, meer transparantie, meer openheid, meer fundament en een milder midden en hoog. Kortom: een verbetering over de gehele lijn. HVT heeft in het vorige artikel al aangeven dat het niet bij een XO-3 modificatie zou blijven. Ook de dac moest eraan geloven. En daar zijn we dan…

In eerste instantie is het plan de Proceed PDP2 aan te pakken. Een mooie dac met veel potentie. Dit blijkt echter onmogelijk, aangezien de Yamaha input-receiver niet geschikt is voor de modificatie. Guido Tent werkt zich een slag in de rondte, maar de Yamaha laat zich niet temmen. Geen XO-DAC voor de PDP2 dus! Zo kan dat gaan in modificatieland. Maar Guido en ik zijn niet voor één gat te vangen… de jacht naar een mooie vervanger voor de Proceed is geopend.

Na overleg met Guido Tent en een zoektocht op internet, valt het oog op een jonge, ongemodificeerde Van Medevoort DA333. Een zeer geschikte dac, omdat deze in basis al bijzonder goed klinkt. Ad van Medevoort heeft voor deze dac namelijk een prachtige Crystal bitstream dac gebruikt. Bovendien is de input-reciever (tevens een Crystal, type 8414) erg geschikt voor deze modificatie. Een tip voor de geïnteresseerde lezer is dus: let goed op het type input-receiver voordat u een dac aanschaft om deze te laten modificeren met de XO-DAC module!

Get linked

Er zijn in een cd-speler / dac grofweg drie belangrijke digitale signalen te onderscheiden: de latch, de woordklok en de data. Deze signalen zijn allemaal in het spdif-signaal verwerkt. De woordklok geeft aan wat de bitrate van het signaal is: 44,1 KHz, 48 KHz, 96 Khz, et cetera. De latch kunt u zien als de ‘conversieklok’. Deze klok bepaalt de conversie van digitale data naar een analoog signaal in de dac, zodat deze de bits op het juiste moment omzet. Dit kunnen 16, 18 of bijvoorbeeld 20 pulsen zijn, afhankelijk van het type dac en de bitgrootte waarmee deze werkt. Een erg belangrijk kloksignaal dus! De frequentie van de latch is meestal 256 x fs of 384 x fs, waarbij fs voor de frequentie van de woordklok staat. De datastroom spreekt voor zich; dit zijn de bits en de bytes van de cd.

Als we een cd-loopwerk en een d/a-converter koppelen met een coaxiale kabel, hebben we te maken met twee klokken. Eén in de speler en één (uit spdif herwonnen) in de dac. U begrijpt dat als er zowel jitter aan de loopwerk- als aan de dac-kant zit, dit niet ten goede komt aan de muzikaliteit van het systeem. Daarom zijn er in hifiland felle tegenstanders voor een externe dac, tenzij het een professioneel duo is uiteraard. En er valt zeker iets voor deze weerstand te zeggen: het koppelen van een mooie dac aan een slecht loopwerk is nagenoeg zinloos. Net als andersom. Als we beide apparaten echter voorzien van een degelijke klok met lage jitter, helpt dit enorm: zowel de speler als de dac hebben dan minder last van jitter die roet in het eten gooit tijdens de dataconversie. Echter… het loopwerk en de dac zijn nog steeds niet naadloos op elkaar afgestemd. Immers: de klokfrequentie in de dac schommelt zelfs bij de beste input receivers lichtjes (jitter). Deze schommeling wordt niet gecorrigeerd, waardoor de dac uiteindelijk converteert met een jitterende klok waardoor vervorming van de analoge golf ontstaat .Er is echter een oplossing voor de mensen die een externe dac gebruiken: XO-DAC en Tentlink.

Een les over jitter en Tentlink: zware kost!
Een les over jitter en Tentlink: zware kost!

XO-DAC is een module die een secundaire PLL (phase lock loop) en een spanningsgestuurde kristaloscillator bevat. Deze kan de latchklok die uit de input receiver komt, sterk verbeteren op gebied van jitter. Gemiddeld met ongeveer een factor dertig. Echter, de dac is nog steeds slave in het systeem (ondergeschikt aan het loopwerk). Omdat de klok in de dac de belangsrijkste van het stel is – immers: deze converteert de data – wordt deze bij de modificatie master en het loopwerk slave. De Tentlink neemt de sturende taak van de controllerchip in het loopwerk dus over; hij stuurt het loopwerk door middel van voltagesturing in snelheid bij, zodat deze ?in de pas loopt? met de dataverwerking van de externe dac. Uiteraard moet daarvoor wel het kristal in het loopwerk vervangen worden door een kristal dat aan te sturen is. Het standaardkristal is daarom vervangen door de VCXO; de Voltage Controlled Xtal Oscillator. De XO-DAC krijgt een kristal dat past binnen het circuit van de input receiver en de converters van de dac. Overigens is voor Tentlink een extra verbinding nodig, Gelukkig is het Tentlink-signaal een laagfrequent stuursignaal; er is dus geen dure coaxiale interlink voor nodig.

Snijden en solderen

Guido en HVT – of beter gezegd: auteur van HVT – zijn erg content met de nieuwe aanwinst in het systeem. De Van Medevoort DA333 klinkt ongemodificeerd al bijzonder goed. Het fundament is bijvoorbeeld beter dan dat van de Proceed. Ook met de detaillering in het midden- en hooggebied zit het al erg goed. De Crystal-dac is overduidelijk een goede keuze geweest. Bovendien heeft Ad van Medevoort ook veel aandacht besteed aan het voedingsgedeelte en het kastwerk van de DA333. Daardoor vormt de Van Medevoort een perfecte basis voor de Tentlink-modificatie!

Net als bij de vervanging van de klok in de Teac, voegt Guido ook voor de energievoorziening van de XO-DAC een aparte voeding toe. ?Het is een kleine ingreep, maar het zorgt wel degelijk voor een veel mooier resultaat?, zegt hij als hij de boor ter hand neemt en de bodem van de dikke kast voorziet van vier keurige gaatjes. Ook kijkt hij meteen waar hij de XO-DAC kan plaatsen. ?We hebben gelukkig lekker veel ruimte om te werken?, zegt hij. ?Daardoor kan ik de XO-DAC mooi boven de dac en de input-receiver plaatsen; een perfecte plaats.?

Tijd voor wat snij- en soldeerwerk
Tijd voor wat snij- en soldeerwerk

Als de voeding is geplaatst, is het tijd voor wat meetwerk. Guido moet namelijk weten op welke pin van de Crystal-reciever de klok zit, zodat hij die baan naar de dac kan onderbreken op de print. Dat signaal moet namelijk opgevangen en herklokt worden door de XO-DAC. Bewapend met het schema van de input-receiever en fijne meetapparatuur, ontsluit Guido de geheimen van de Cystal. Als het kloksignaal op het scherm verschijnt, komt het Stanley-mes tevoorschijn en krast hij zorgvuldig een stukje van de printbaan weg. Vervolgens soldeert hij twee draadjes aan weerszijden van het onderbroken printspoor en koppelt hij de dac en de input-receiver weer aan elkaar met de XO-DAC als ?mediator?.

Uiteraard moet er nog een interface komen voor de Tentlink. ?Het Tentlink-signaal is niet complex en is ook niet gevoelig voor interferentie. Daarom vereist het ook geen dure bnc-connector of kabel. ?Een simpele cinch-aansluiting voldoet prima?, legt hij uit als hij een gat achter in de DA333 boort en een cinch-aansluiting plaatst. Vervolgens soldeert hij twee draadjes aan de pennen van de cinch-aansluiting en verbindt hij de kabel met de XO-DAC. De TEAC was vorige keer natuurlijk al voorzien van een Tentlink ingang: klaar!

Superstrak

Nu het huwelijk voltrokken is, zijn we uiteraard benieuwd naar de resultaten. Om de resultaten te bepalen, sluiten we de set aan op een Van Medevoort CA230 voorversterker, een Densen Beat 300 eindversterker en een set Magnepan 0.6se?s. De bekabeling bestaat uit Van Medevoort Q-serie luidsprekerkabels en interlinks, en Kemp netkabels (HiPower en HiPower 5plus). Ook filtert een Van Medevoort PFM2 alle netstroom.

De eerste indruk die ik heb als ?Lullaby? van The Cure in de Teac draait, is dat het hooggebied aan definitie heeft gewonnen, maar wel wat prominenter aanwezig is. Echter, bij de nieuwe cd van Radiohead (In Rainbows) krijg ik een mooie coherente presentatie met extreem veel detail voorgeschoteld. Het fundament is lekker krachtig en gaat bijzonder diep door. Nu is dit al een kracht van de Van Medevoort, maar dankzij de modificatie is het nog duidelijker geworden wat deze DA333 in zijn mars heeft. Voor het eerst heb ik het idee dat de volledige bandbreedte van de Magnepan wordt gebruikt.

Behalve het diepe, krachtige fundament, is ook de definitie van het midden- en hooggebied toegenomen. De bijzonder pakkende cd van Amos Lee (Amos Lee) klinkt zo ongelooflijk open en kleurrijk dat ik er bijna angstig van wordt. Zijn stem staat strak tussen de 0.6?en, de begeleiding ondersteunt hem zonder storend op de voorgrond te treden? alles klopt. Om een cliché te gebruiken: er is nog één realistischer beeld, een live concert.

Guido Tent is niet de enige die superklokjes in zijn assortiment heeft. Ook Van Medevoort kan een speler uitvoeren met een klok. Het lijkt me overigens zinvol te melden dat het op zijn minst een overweging waard is de fabrikant van een product te benaderen voor een modificatie. Deze kent immers het product door en door. Echter, wij waren al in een modificatieproces en zijn daarom doorgegaan. De keuze de Van Medevoort DA333 te laten modificeren is vanwege zijn degelijkheid en klank.
Guido Tent is niet de enige die superklokjes in zijn assortiment heeft. Ook Van Medevoort kan een speler uitvoeren met een klok. Het lijkt me overigens zinvol te melden dat het op zijn minst een overweging waard is de fabrikant van een product te benaderen voor een modificatie. Deze kent immers het product door en door. Echter, wij waren al in een modificatieproces en zijn daarom doorgegaan. De keuze de Van Medevoort DA333 te laten modificeren is vanwege zijn degelijkheid en klank.

Wat echter het meeste opvalt is het open klankbeeld en de diepte en hoogte in het stereobeeld. Dit niveau haalde de Teac / Van Medevoort-combinatie absoluut niet vóór deze modificatie. Keer op keer krijg ik een zeer ruimtelijk beeld voorgeschoteld: Portishead, James Morisson, Radiohead, Moloko, Blof, Coldplay, u noemt het maar? de set omringt u met prachtige klanken. Het is alsof de twee apparaten als een Siamese tweeling zijn samengesmolten. Pure eenheid door een phase lock loop. Indrukwekkend!

Conclusie
De Tentlink is een prachtige modificatie en zorgt zonder twijfel voor een superstrakke presentatie van de muziekcollectie. In ons geval zorgde de XO-DAC met de Tentlink voor een verbetering over de gehele linie: het laag is strakker, het midden- en hoog een stuk gedetailleerder en een tikje milder. Waar wij met name een grote verbetering bemerkten, is in de diepte. Het beeld komt dankzij de Tentlink zo mooi los van de luidsprekers! Er is echter een kanttekening te plaatsen bij deze ingreep: de dac accepteert na de modificatie slechts een cd-speler die ook Tentlink ondersteunt? zoals de kop al meldt: de dac en cd-speler gaan met de Tentlink een monogaam huwelijk aan!

De prijs van deze tweede modificatie is: ? 209 voor de XO-DAC en ?89 voor de voeding. De totale modificatie inclusief de XO3 (? 228 inclusief de aparte voeding) is ? 526.

Voor deel één van de serie: klik hier