Op het gebied van tuners (en dan met name op portable vlak) heeft de afgelopen jaren een ware (maar stille) revolutie plaatsgevonden.
Terwijl we in Nederland en veel andere Europese landen bakkeleien over de vraag of dat oude analoge FM-netwerk maar eens afgeschakeld moet worden en de middengolf allang het loodje heeft gelegd, is dat elders anders. In grote landen als bijvoorbeeld China, India, het complete Afrikaanse continent en ga zo maar door zijn FM en AM van levensbelang. Digitale poespas in de vorm van DAB kost aan de ontvangstkant niet alleen te veel, ook het bereik is niet voldoende en de betrouwbaarheid niet overtuigend. Midden-, lange- en kortegolf zijn daar nog gemeengoed. Het is dan ook een publiek geheim dat de beste portable radio’s momenteel uit China komen. Een merk als Degen heeft een goede reputatie opgebouwd bij kenners; zelfs de simpel ogende portables van soms een minder dan een tientje(!) ontvangen als een baas. Het geheim? Een tunerchip rechtstreeks een antenne op wordt aangesloten. Inwendig worden FM-demodulatie en stereo-decodering via een DSP-chip afgehandeld. In software dus.
DSP
Het Amerikaanse bedrijf Silicon Labs zorgde jaren geleden voor een huzarenstukje door een minuscuul chipje uit te brengen met daarin een complete tuner voor FM, middengolf, langegolf en kortegolf, desgewenst inclusief RDS. Er hoeft alleen een antenne te worden aangesloten. En een microcontroller om het ding aan te sturen. Het bijzondere is dat het blokschema van de tunerchip er bijzonder uitziet. Na de mixer verdwijnt het signaal namelijk direct in een analoog-digitaalconverter (ADC). Daarachter volgt een DSP die de demodulatie van FM- en AM-signalen voor z’n rekening neemt. Alsmede de stereo-decodering. Vervolgens wordt dat signaal weer aan een tweetal DAC’s aangeboden waarna het audiosignaal naar een versterker gevoerd kan worden. De DSP-demodulatie biedt een aantal bijzondere voordelen. Zo zijn ideale filters te realiseren, iets wat met analoge componenten niet mogelijk is. De kanaalscheiding is dan ook uitstekend. Maar ook is de DSP prima in staat om van zwakke signalen nog iets moois te maken. Het concept van zo’n out-of-the-box software-ontvanger is dan ook omarmd door fabrikanten in landen waar analoge radio belangrijk is.
Hybride
Inmiddels zijn er ook DSP-tunerchips die geen microcontroller meer nodig hebben. Net als vroeger stem je af via een draaiknop en een analoge schaal. Inwendig in de chip wordt alles wel afgehandeld door een DSP. Het levert DSP-radio’s voor minder dan een tientje op. Ook de betere merken zijn ingesprongen op de DSP-tuners. Sangean bijvoorbeeld heeft z’n topmodel ATS909-X uitgerust met een DSP. Het levert een uitstekende FM-ontvangst op. Bij midden-, korte- en langegolf wordt de DSP-chip ingezet als middenfrequent. Dat heeft te maken met het feit dat veel van deze tunerchips een maximale ontvangsfrequentie van circa 21 Mhz aan kunnen, terwijl de kortegolf doorloopt tot 30 Mhz. Ook ondersteunen de meeste van deze chips geen single side band (SSB). Door een hybride systeem met een analoog HF-deel en een digitaal middenfrequent deel te gebruiken ontstaat zo een win-win-situatie.
Meer en meer
Of de Ware Audiofiel niet gruwelt van de gedachte dat dat mooie FM-signaal tegenwoordig zomaar digitaal wordt gemaakt en aldus verwerkt? Geen idee. Feit is dat dit type tunerchips tegenwoordig in steeds meer apparatuur opduikt. In eerste instantie werd dat nog vol trots gemeld, inmiddels is het geen nieuws meer. Maar ga er maar vanuit dat in uw autoradio van enigszins recente datum, veel portable apparatuur en mogelijk ook reguliere tuners volop gebruik gemaakt wordt van de technologie. En uit eigen ervaring kunnen we zeggen: niets mis mee! Mocht u op zoek zijn naar een portable radio, check dan zeker ook de exemplaren van Degen (en ook Tecsun) eens uit; eBay staat er vol mee.
Interessant artikel en wat mij betreft een nog springlevende materie. Helaas wordt alleen de ontvangstkant (tuner) belicht. Van belang lijkt mij ook of de weergave kant op gelijk niveau is meegegroeid?! Ik ben benieuwd of daar ook proportioneel betere (portable) weergave is ontstaan.