DSD is helemaal hot in de audiowereld. Bijna alle dac-fabrikanten implementeren het inmiddels. Net als de software om de bestanden mee af te spelen. Maar hoe zit het nu technisch? Is DSD echt superieur? En hoe krijgt een dac zijn data? En kunnen usb-receivers eigenlijk wel écht dsd naar een dac-chip sturen? Wij hebben het eens uitgezocht.Â
De afkorting DSD staat voor Direct Stream Digital. Het is het formaat dat u vindt op SACD’s. Een prachtig medium dat zonder twijfel beter klinkt dan cd. Toch heeft het medium het niet gered. Mede door de prijzige spelers en het geringe aanbod van sacd’s. Het was vooral klassiek, jazz, blues en wat ouder geremasterd werk wat u op sacd kon vinden. Niet genoeg om mensen over de streep te trekken.
Niet editten
Maar hoe komt het nu dat het aanbod van sacd zo gering was? Heel eenvoudig: sacd is niet te bewerken. Het is een één bit stroom van data met een samplingfrequentie van afgerond 2,8 Mhz. Kortom: volume aanpassen of het equalizen van een DSD-stroom is onmogelijk.
Dat is wellicht bij klassiek, Jazz en blues niet zo’n probleem, omdat bij dat genre opnames in sommige gevallen in één keer zijn. Maar bij Pop, house en rock gaat dat niet. Vandaar dat u daar ook nagenoeg geen DSD-opnames tegen komt.
Nu zijn er zijn truuks voor het editten van DSD, maar dat houdt in dat een stukje uit de opname omgezet wordt naar PCM (bijvoorbeeld 32 bit / 384 kHz) om het te bewerken. Daarna zet de processor het weer terug naar DSD. Nu is dat een mogelijkheid, maar feit is wel: het échte voordeel van DSD gaat deels verloren.
DAC-chips
Nu hoeft het geen ramp te zijn dat er bijna geen DSD-opnames zijn binnen bepaalde genres. Er zijn genoeg liefhebbers van klassiek, Jazz en bijvoorbeeld blues. Segmenten waar genoeg muziek voor handen is. Dus in deze tijd van softwarespelers en streamers zou DSD weer een opleving kunnen maken.
En dat doet het ook. Maar is dat wel terecht? Hoe zit het bij de converters anno 2015? Wie namelijk dieper in de wereld van dacs duikt zal merken dat het helemaal niet zo gemakkelijk is een dac te vinden die écht DSD kan decoderen.
Feit is namelijk dat veel dacs helemaal niet DSD en PCM kunnen decoderen. Het is óf / óf. Niet én / én. Een dac is óf native DSD óf PCM. Een voorbeeld is de populaire ES9018 van ESS Sabre. Wie goed lees, ziet dat er staat: “Supports SPDIF, PCM or DSD”. Dus niet beide modi tegelijk. Dat heeft alles te maken met de delen van de chip die actief kunnen zijn en de weg die de data aflegt.
Nu nemen we de Sabre als voorbeeld, maar nagenoeg alle chips doen dit. Inclusief de Burr Browns, Crystals (Cirrus) en Wolfsons. Echt dure SACD-spelers hadden om die reden ook twee dacs: één voor pcm en één voor DSD. Vandaar ook dat deze degelijke multi-format spelers behoorlijk prijzig waren. U kocht immers écht twee spelers. U kon ook schakelen tussen de lagen op de cd. En veelal hield dat in dat er even stilte was, omdat het dac-circuit ook moest schakelen. De goedkopere varianten deden dat niet. En die klonken dan ook een stuk minder goed.
USB? Nope…
Prima. Een DAC-chip kan veelal dus geen DSD én PCM tegelijk decoderen. Dat houdt dus in dat als u een DSD-dac hebt aangeschaft, deze ofwel native DSD moet spelen en PCM omzet naar DSD, of PCM speelt en DSD intern omzet naar PCM. U kunt er vanuit gaan dat het tweede gebeurt. Tenzij uw dac over twee chips beschikt. Dat kan…
Maar hoe zit het nu met DSD-dacs die via usb hun data binnen halen? Nou, dat is een interessant verhaal. Want J River en Kodi kunnen dus DSD-bestanden afspelen. Wij hebben samen met Dion Audio wat metingen verricht aan de usb-receiver. En wat blijkt? Het gros van de usb-receivers zet alles al om naar 32 bit / 352,8 kHz voordat het naar de dac gaat. Ook als u J River op direct stream zet (anders zouden we potentieel nog de DOP-pakketten meten, en dat gaat inderdaad met een soort pcm-structuur). Uw dac krijgt via usb dus waarschijnlijk al geen DSD signaal meer.
Een positief verhaal is dat USB wel degelijk native PCM kan streamen. We meten keurig de verschillende samplingrates als we de scope op de output zetten van de usb-receiver.
Conclusie
Hoewel DSD erg leuk is, willen we u graag uit een droom helpen: DSD streamen via een dac die zowel PCM als DSD speelt, is nagenoeg onmogelijk. Allereerst kunnen dac-chips niet beide formaten. Het resultaat is dat dacs intern alles omzetten naar PCM. Daarbij komt dat usb-receivers ook alles omzetten naar PCM om het vervolgens naar de dac te duwen. Kortom: op twee manieren raakt u DSD kwijt. Wilt u dus écht van DSD genieten, dan zult u toch een toegewijd apparaat moeten aanschaffen met een native DSD-chip en een interne schijf waarop u de content kunt zetten.
Foto’s metingen
Hieronder vindt u een serie foto’s van de metingen die we hebben gedaan. Van 16 bit / 44,1 Khz, 24 bit / 192 kHz en DSD. We hebben meer die vindt u hier in een RAR-bestand. (klik op het pijltje in het midden, bovenaan het scherm).
