donderdag, maart 28, 2024
Home Hi-Fi Roadtrip voor alpha-mannen: de Wisseloord studio’s

Roadtrip voor alpha-mannen: de Wisseloord studio’s

25
Roadtrip voor alpha-mannen: de Wisseloord studio’s

Focus op streamen

Wisseloord Studio's
Zijn er verschillen hoorbaar tussen al die services? Jazeker! Lossless is gelukkig lossless.

Voor onze lezers lijkt het hierom nuttig om vast te stellen of dergelijke verschillen eveneens waarneembaar zijn tussen online diensten onderling en zo ja, waar de verschillen nu door worden veroorzaakt. Niet in de laatste plaats of dit eveneens mogelijk is bij diensten met highres aanbod. Want dit zijn nu net de bronnen waar onze doelgroep profijt bij heeft. In theorie althans.

Veel willen ik er nog niet over uitweiden, maar ik kan al wel verklappen dat ook hier het kwaliteitsverschil enorm uiteenloopt. Het was schokkend te vernemen dat nadat het masteringproces is voltooid en uit handen wordt gegeven aan de distribuerende partij, er vreemd genoeg verschillen waarneembaar kunnen zijn tussen de originele studiomaster en het door de dienst beschikbaar gestelde bestand dat uiteindelijk door de gebruiker wordt beluisterd. En er ook nog eens verschillen zijn tussen de verschillende highres aanbieders. Met een zelfde master. Als we dit niet met eigen oren in de studio hadden mogen ervaren, dan hadden we dit nooit geloofd. Deze uitkomsten waren voor ons voldoende om hier een separaat artikel over te plaatsen.

Voor nu hopen we dat u als lezer een klein beetje meer inzicht heeft gekregen dat een mastering-engineer voor een groot deel het luistergenot verzorgt van het album van uw favoriete artiest. Maar dat dit mogelijk wordt tenietgedaan indien voorbij wordt gegaan aan het belang van een betrouwbare, verifieerbare bron.

Misschien dat u er na het lezen van dit stuk ook eens een moment stilstaat bij het vakmanschap dat schuilgaat achter uw favoriete album en misschien, heel misschien, u zelfs het boekje er ook eens op naslaat om te kijken wie er verantwoordelijk is geweest voor de productie ervan.

Conclusie

Het bezoek aan de Wisseloord studio’s was voor de redactie van Alpha-Audio een onvergetelijke ervaring. Met alle indrukken die we in een paar uur Wisseloord mochten opdoen hebben we een helder inzicht gekregen hoe een muziekproductie tot stand komt en wat er zoal tijdens het masteringproces bij komt kijken. Met dank aan Sander van der Heide.

25 REACTIES

  1. “als het in het begin ontbreekt, kunnen wij als high-end muziekliefhebbers wel blijven upgraden, maar zal het ultieme niveau nooit worden behaald.”

    Hm ja is zo… maar er is inmiddels een generatie muzikanten die lekker makkelijk op zolder of de demo-ruimte op een PC met ProTools en goedkope USB-audio boxjes bezig is en dat wel best vindt.
    Ondanks dat je muziek creatief en echt mooi is dan betekent dat nog niet dat de opnames dan ook goed klinken op CD of erger nog MP3.
    Het blijft een kunst / ambacht!

  2. Dit zegt Qobuz over DRM

    “DRM“ betekent Digital Rights Management (beheer van digitale rechten). Met deze term wordt verwezen naar technische beveiliging van auteurs- en reproductierechten in het digitale domein.

    “DRM-vrij“ betekent dat de bestanden die u koopt en downloadt via Qobuz, ongeacht de kwaliteit of indeling, geen enkel systeem bevatten dat het gebruik ervan beperkt. U kunt de muziek dus in alle vrijheid op al uw spelers gebruiken en kunt de muziek ook branden.

    Qobuz was in januari 2009 de eerste site in Frankrijk die DRM verwijderde van de gehele catalogus. De muziek die u via Qobuz downloadt is overigens wel volledig legaal.

  3. Er zijn twee dingen op mijn netvlies na het lezen van je aanvulling.
    1- Ik kan hier het beeld van ipad3 met ipad air vergelijken.
    va. het eerste moment en telkens weer valt mij op dat de kleuren van de oude warmer en voller zijn ( beide retina)
    Heb mij verdiept als in de spec’s wat blijkt de. accu capaciteit van de oude blijkt groter (:
    2-Vanuit de annaloge versterker techniek weet ik dat breedbandigheid een voorwaarde is voor intact ruimtebeeld in proportie dus balans en rust en dynamiek in muziek reproductie.
    Ook weet ik uit ervaring wat een goede sub onder 100 hz met de ruimte informatie rond 1 a 2 khz doet.
    Terwijl de sub niet gelokaliseerd kan worden voegt het ruimtebeleving toe in een ander toonbereik!
    Een digitaal proces tast kennnelijk deze (tijd) informatie op dezelfde wijze aan omdat het de taak van een dac is de content in stukken te hakken.
    3-artikelreeks “Horen” Audio & Techniek leert mij dat hersenen zo knap zijn dat wat er niet is wel aangevuld wordt maar als het er wel is meer ontspannen geluisterd wordt ( rust )
    4- Vanuit akoustiek weet ik dat luister kamerinteractie om die reden voor onrust zorgt.
    5- Zou dat dan ook zo werken bij codec in digitaal gebied?? zie uit naar MQA techniek en of dat hardware matig ingrijpen vergt….of enkel softwarematig….

    • Beste Ieberich,
      Dank voor je bijdrage. Je stelt een aantal interessante vragen, waar ik zal proberen om deze in wat antwoorden te ‘vangen’.

      De rol van psychoakoestiek is inderdaad erg belangrijk hierin. Vergelijk het met gezichtsbedrog, optische illusies e.d.: Ons brein vult de ontbrekende informatie en maakt het plaatje ‘rond’.

      Fascinerend is dat we over het algemeen vinyl mooier vinden klinken, en dat we kennelijk vervorming en imperfectie fijn vinden. Bij vinylmastering worden de frequenties onder 200 Hz meestal mono afgemixt. Dat zorgt ervoor dat de bas als voller wordt ervaren. Ik hoorde dat ook terug bij de vinylversie van Adeles nieuwe album’25’. Een dieper doorlopende bas, daardoor ook ruimtelijker.

      Op de Swiss High End werd veel aandacht besteed aan de akoestische beperking van de luisterruimte en hoe je dit kunt oplossen. Analoog (de AVAA van PSI Audio, een membraan dat zorgt voor akoestische absorptie) of digitaal door audio-algoritmes te gebruiken die een klankmatige illusie opleveren (de IAP van Illusonic). Lyngdorf doet dit met RoomPerfect.

      Analoge en digitale mastering. Wat daar mee wordt bedoeld is of er bij het masseren gebruik wordt gemaakt van digitale dan wel analoge apparatuur (mengtafels, equalising, compressie etc) en op welke data-drager het wordt weggeschreven. Geheel analoog betekent bv een buizen-compressor, een analoge mengtafel en een analoge reverb (ik heb wel eens een Neumann analoge reverb gezien, een indrukwekkend paneel van 2,5 x 3 meter). Digitaal zijn de digitale versies van mixer, revers e.d.
      In Wisseloord maakt Sander van der Heide gebruik van digitale en analoge effectapparatuur. Buizencompressors zagen we veel terugkomen en ook het kunnen regelen van de EQ (SQL) dmv klassieke draai-potmeters is veel fijner dan digitale regeling. Er zijn mastering engineers die het eindproduct wegschrijven naar de analoge tapes (Studer, Ampex) maar dat is vaak op verzoek van de artiest.

      Je hebt ook helemaal gelijk over de beleving van live opnames en de rol van compressie. Luister maar eens naar de binaural opnames van Dr Chessky waar drie verschillende compressievarianten de revue passeren. En aasje deze nog in de kast hebt: het album Wave van Antonio Carlos Jobim met het orkest van Claus Ogerman. Gemasterd door Rudy van Gelder. Waanzinnig ruimtelijk en de contrabas is zo goed hoorbaar dat je systeem tot het uiterste wordt getest in het kunnen weergeven van de transiente informatie (timing, plaatsing). Bijna uncompressed een heel orkest opnemen met alle dynamische verschillen. Dat maakt een mastering engineer zo ongelooflijk belangrijke schakel in het creatieve proces van muziek(re)productie.

      Inderdaad, een topic waar we nog veel over zullen schrijven en uitwisselen!

  4. Luister wekelijks naar live muziek en naar live registraties bv radio 4 op zondagmorgen.
    De dynamiek van live opnamen lijkt groter zonder compressie een betere verstaanbaarheid van stemmen en de kleinste details.
    Dit valt mij al jaren op ook via tv uitzendingen via kabel waarbij het geluid via hoofdluidsprekers gaat.
    De invloed van opname lokatie en mastering is kennelijk erg groot dat hoor je ook wanneer je muziek van het Cheskey Dorian opzet helaas beperkt aanbod wat mij niet altijd aanspreekt.

    Mooi artikel wat smaakt naar meer over het “wie wat waar ” en hoeveel microfoongebruik en mastering…
    fijne feestdagen iedereen!

  5. MQA, nee ik geloof niet dat dit is besproken deze middag. Maar, heel eerlijk, het was ook vrijwel onmogelijk om alle ontwikkelingen in detail te bediscussiëren. Hiervoor was de tijd te gelimiteerd.
    Belangrijker: de mate van informatieoverdracht van Sander naar een gewone sterveling verliep in 24-bit aan de zenderkant en de ontvanger, ondergetekende in het verhaal, schakelt soms bij een stack overflow terug naar 8-bit. Mijn excuses hiervoor.
    Het verlies in lossless wordt -zoals ik het heb begrepen- mede veroorzaakt door enerzijds het ‘merken’ van de audiostream (bijvoorbeeld door Universal) en anderzijds de externe bewerkingen/encoding door de betreffende streamingdienst. Hierover heeft Alpha-Audio aanvullende stukken geschreven, en een ondertussen gebande video op YT gepubliceerd.

    Wellicht zou het ook kunnen worden veroorzaakt door de apparatuur en/of bekabeling die deze externe services gebruiken. Zoals je weet heeft elk component een eigen signatuur. Wie zal het zeggen. Bedenk wel dat hier in de studio een set staat te spelen van vele tonnen in Euro. Fijne Kerst Peter. Groet, Harro

    • Hoi Harro, dank voor je uitgebreide antwoord. Interessant te vernemen dat jullie ook iets hebben opgestoken wat het ‘watermarken’ en encoding – decoding door streamingsdiensten voor negatieve invloed heeft. Hebben jullie die video daarover elders nog beschikbaar?
      Wat geluidsverschillen van bekabeling allemaal nog steeds heeft juist ook binnen dit digitale tijdperk, stoort me al jaren. Ik heb de indruk dat er iets fundamenteel fout gaat vanwege de door de audio industrie gekozen interface (USB e.a.) protocollen… Waarom kunnen we wel bitperfect downloaden en e-mailen, maar niet bitperfect streamen.. Zoals ik inmiddels begrijp komt dat vooral door het feit dat een digitale muziestroom nog steeds als analoog wordt getransporteerd en ‘online’ wordt geprocesed, met alle externe rfi, kabel- en jitter invloeden tot gevolg… Dat is per definitie niet bitperfect te krijgen. Maar een complete CD als e-mail sturen naar de DAC buffer en saar bitperfext in uitpakken zou wel moeten kunnen..? Nou ja. stof tot nadenken te over ????

      • Dag Peter,

        Dat fascineert me ook al tijden. Waarom kunnen bits wel perfect 10-duizenden kilometers verstuurd worden als e-mail, maar niet als muziek? Dat is toch gek? Ik heb demo’s van kabels gehad waarbij ik echt zowat van de bank viel. Ik ga hier – als ik genoeg info over heb – een stuk over tikken. Feiten en fabels van usb en ethernet. We hebben al een interessante proef gedaan in Wisseloord waarbij één van mijn theorieën ondersteund is… getting there, zullen we maar zeggen!

        • Hoi Jaap, ik ben blij te vernemen dat het jou dus ook zo bezig houdt. Tijdens de laatste X-Fi had ik een USB stick met daarop een aantal zelf bitperfect geripte albums (Dbpoweramp kan dat o.a. d.m.v. accurate rip procedure en daarmee gecallibreerde CD rom drive) Ik heb een aantal DAC fabrikanten uitgedaagd met de vraag of hun RAM geheugen ook bitperfecte data ontvangt en kan weergeven.. Dat leverde onduidelijke antwoorden op helaas. Eerder ontwijkend, zo van ‘weet je wel of je bron goed is’ en ‘je kunt niet alle bits goed gekopieerd hebben…’
          In het analoge domein is het allemaal al langer geaccepteerd dat de ene kabel beter klinkt dan de andere, maar in het digitale domein heerst al heel lang de ‘bits are bits’ discussie op internet fora en e-zines zoals Audiostream en Digital Audio Review (DAR) Ik doe daar graag aan mee, maar er worden deuren gesloten als ik teveel doorzeur over het nut en functie van het RAM buffer geheugen wat iedere DAC gebruikt. Als je toch bseft dat een bluray speler al veel grotere hoeveelheden data verwerkt en gebruik maakt van grotere buffers en andere algoritmes, waarom lukt het dan op audiogebied blijkbaar onvoldoende om het probleem van timing fouten, interne- en externe jitter etc. intrinsiek op te lossen..? Ok, onze oren registreren tijdfouten geheel anders dan onze ogen, maar bits die perfect zijn opgeslagen bevatten per definitie geen jitter meer.. waardoor wordt het conversie proces van data opslag medium (lees cd speler, interface kabels, of streamer en kabels, concurrerende klokken en bijbehorende asynchrone USB protocollen om dat weer op te heffen..etc) niet echt bitperfect uitgevoerd?
          Om die reden heb ik er bij een aantal DAC fabrikanten om gevraagd hun RAM geheugen uitbreidbaar te maken voor een SD kaart bijvoorbeeld. Een beetje audiofiel vindt het geen probleem om, net als met vinyl, wat meer moeite te doen om zijn kostbare, bitperfect geripte data, eventueel ook nog eens eerst te upsamplen en daarna op SD kaart te kopieren en deze dan zo dicht mogelijk bij de DAC chip zien te krijgen om data overdracht verlies en jitter geneuzel te omzeilen.. toch….?
          Maar goed, dan blijft er interne ruis en jitter van de DAC over om te bevechten en daar speelt o.a. rekenkundige bewerkingen en ander noodzakelijke algoritmes voor het uitlezen van de data (togglen) van de data nig over…
          Op papier lijkt dit allemaal simpel geredeneerd zou je kunnen zeggen.. Vermijd zoveel mogelijk interferenties van storingen buitenaf. Ook voor digitale bitstromen geldt blijkbaar ‘ shit in is shit out’ Vandaar dat het mij on ieder geval logisch lijkt dat een zo kort mogelijke signaalweg van de onaangetaste bits naar DAC, ook het meest integere en beste geluidskwaliteit zou moeten lijden. Al dat gezeur van wifi, usb, ethernet etc. dan maar omzeilen en voorkomen dat er ‘crap’ met de data meekomt..toch…?
          Anderszijds, als een e-mail met een HD foto van 2 Gb perfect getransporteerd kan worden over een ‘kabel’ van opgerold aluminiumfolie, dan is transmissie van digitale bestanden over de hele wereld, ondergronds en bovengronds, al jaren geen probleem.. Kortom, er lijken verkeerde keuzes gemaakt te zijn over de manier waarop bits op een integere, 100% zuivere manier dienen te worden getransporteerd naar de DAC. De audio industrie denkt eerder in termen van gemak en accessibility dan geluidskwaliteit en dat is voor ‘ons’ audiofielen heel jammer.. OK kabelfabrikanten vinden het prima lijkt me, maar volgens mij kan het ook anders..
          Maar goed, ik ben geen electrotechnisch ingenieur, slechts een beetje gefrustreerde muziek liefhebber die af en toe wat neuzelt in de marges van digitale audio. ‘Of the fly’ upsamplen biedt soms verrassend goede resultaten. Ik speel liefst direct van USB stick af, maar zou nog liever van SD card I2S -I2s af willen spelen naar mijn DAC…
          We kletsen er nog wel een keer verder op door! Fijne dagen nog ????