vrijdag, maart 29, 2024
Home Hi-Fi Fabrikanten Fabrieksbezoek DALI

Fabrieksbezoek DALI

4
Fabrieksbezoek DALI

DALI associëren we al snel met de surrealistische schilder. Echter: in de audio-industrie is het één van de grotere luidsprekerfabrikanten uit… Denemarken. Wij zijn uitgenodigd om een kijkje in de fabriek te nemen. Sterker nog: we mogen ze het hemd van het lijf vragen. En dat doen we natuurlijk maar al te graag. Hup, vliegtuig in en op naar Nørager!

DALI: In admiration of Music. Het zijn woorden die we wel vaker horen in de hifi. Fabrikanten die zeggen dat ze het maximale uit muziek willen halen. En ja: natuurlijk zit er altijd een kern van waarheid in. Toch zegt een kijkje in de keuken veelal genoeg. Zit er passie in de ziel van het bedrijf? Hoe praten de mensen op de werkvloer over de producten? Hoe gaan ze ermee om? En… hoe bevlogen is de lead engeneer en CEO nu écht?

Vakidioot

DALI
Lars Worre praat bevlogen over de ontwerpfilosofie van DALI. Units zijn leading… de basis moet gewoon goed zijn.

We hebben wel vaker gesproken met wat mensen van DALI. En we kunnen kort zijn: het zijn vakidioten. Praat een uurtje met bijvoorbeeld Lars Worre – de CEO van Dali – over speakerontwerp en u weet genoeg. Die man leeft voor DALI. Hij kan uren praten over fasedraaing, vervorming, tijdsverschuivingen en zelf woofer-surrounds. We hebben een presentatie van drie sheets gehad tijdens ons bezoek en toch duurde de presentatie meer dan anderhalf uur. Waarom? hij raakt niet uitgepraat over magneet-technologie, metingen die niets zeggen en de invloed van materialen op weergave. Denk aan soft dome versus hard dome. Of bandtweeters, magnetostaten… Ongelooflijk boeiend.

Alles draait om tijd

De presentatie van Lars Worre is samen te vatten in: alles draait om middengebied en tijd. Heb je dat voor elkaar, dan kun je praten over: openheid, eerlijkheid, snelheid en dus: muziek. Iets waar DALI naar streeft om te blijven verbeteren.

Het middengebied is het centrum van de weegave. Als dat niet goed is, kan de rest eigenlijk ook niet goed zijn. Vandaar dat de woofers bij DALI bijzonder veel aandacht verdienen. Net als de rest, maar dat terzijde.

Een tweede punt waar Lars duidelijk over is, is fase en de daarbij gekoppelde tijdsverschuivingen. Dat is simpelweg killing voor een speaker. Als er iets fout gaat in het tijdsdomein kan dat nooit meer goedkomen. “You can lose time, but never recover it”, zegt hij. En vervolgens: “Or put it like this: you can stretch time, but never shorten it. Once you lose it… it’s gone forever.” Een waarheid als een koe, nietwaar? Immers: als iets nul is, kan het niet minder zijn. Je kan niet minder verliezen dan niets…

En om alles zo puur mogelijk te houden, moet de basis goed zijn: de units. Als de units optimaal zijn, kan een filter minder en minder complex worden. En dat komt alleen maar ten goede aan de muziek. Hoe meer je moet compenseren, hoe meer je verliest. Kortom: zorg ervoor dat je dat niet hoeft te doen door steeds betere units te maken!

Meten is niets weten?

DALI
Hard dome tweeters versus soft dome tweeters en ringing… Kortom: kijk verder dan de neus lang is. Metingen zijn soms lastig te interpreteren!

Lars Worre heeft ons journalisten duidelijk weten te maken dat metingen helemaal niet alles zeggen. Er zijn units die een perfecte frequentierespons laten zien, maar verschrikkelijk klinken: ruw, stijf, weinig detail. Luisteren is toch onderdeel van het vak.

Daarbij speelt controle een grote rol. Een versterker en speaker werken samen. Als een speaker erg lastig is om aan te sturen, omdat het impedantiegedrag simpelweg lastig is, heeft dat ook invloed op de weergave. “Feedback is not always the solution”, zegt hij. “To much feedback will make the presentation slow and stiff, because feedback is always too late. The result is loss of detail and ‘air'”. Vrij logsisch, maar het kwartje valt eigenlijk pas als je het hoort.

Muziek

Na veel informatie, vragen en antwoorden lopen we naar de luisterruimtes waar onder meer gespeeld wordt met de Rubicon 2 in surround en in een andere ruimte in stereo. Daar vult DALI ook aan met de 5 Rubicon 5 en 8. De Rubicon 6 blijft even staan. Echter als verrassing (en op verzoek van Alpha Audio) speelt Lars Worre nog even met de Megaline… Wat een bizar mooi systeem zeg!

Echter, laten we het nog even hebben over de Rubicons. Hoewel het geen Epicon is, speelt het uitzonderlijk goed als de keten klopt. We horen veel detail, enthousiasme, lucht en een zeer schoon middengebied. Het laag van de Rubicon 2 komt eerlijk gezegd niet helemaal los in de 60 m2 grote ruimte, maar dat is logisch. Als we de ‘8’ horen, weten we waar dit systeem van nog geen 5000 euro toe in staat is. En om het in perspectief te plaatsen. De Epicon 2 kost ook 5000 euro! En dan wordt de keuze eerlijk gezegd lastig: een ‘Full Throttle’ Rubicon 8 of een zeer verfijnde uitermate losse en schone Epicon 2…. lastig!

Ziel

DALI
Lars Worre geeft een Demo van de Rubicon-serie en later ook DALI Megaline.

We hebben geproefd van passie, enthousiasme en vakmanschap. Er zit ziel in dit merk. En dat merk je als je met zowel de engineers praat als naar de producten kijkt en luistert. Het mooiste is nog wel het streven naar meer, beter en mooier. Het laat zien dat DALI zeker niet van plan is stil te gaan zitten en te denken: mooi… nu kunnen we even dozen schuiven. Nee, DALI wil zelf kasten gaan maken. Daar hebben ze de machines nu voor. En ze willen units blijven verbeteren en meer in huis gaan maken. Dat is een gok en het kost veel geld en tijd. Toch doen ze het. Risico’s nemen om producten beter en mooier te kunnen maken. Prachtig.

Se dig !

We hebben een mooie tijd gehad in Denemarken. Het team van DALI is vriendelijk, openhartig en koestert een passie voor muziek én de apparatuur. En daar houden we wel van. Kortom: we zeggen geen gedag, maar tot ziens! Se dig, DALI, als we in de buurt zijn, gaan we lekker even naar binnen voor wat muziek!

Video DALI fabrieksbezoek

Meer foto’s?

We hebben veel foto’s gemaakt. Wilt u ze allemaal zien? Kijk dan in ons fotoverslag.

 

4 REACTIES

  1. Leuk verslag, mogen jullie wel vaker doen. Ben wel een fan van scandinavische speakers, verenigen m.i. het geluid van Britse en Duitse speakers. De mooiste Dali vind ik de mentor menuet: een klein gifkikkertje, mooie vormen en afwerking, helaas veel en veel te duur. Staat ook een mooi filmpje op YouTube van hoe die in elkaar geschroefd wordt.