Vandaag – 18 april 2015 – heeft Meridian bij Beter Beeld en Geluid in Hilversum een demo gehouden van hun nieuwe MQA Codec. Een bijzonder stukje technologie zo blijkt!
Audio-codecs zijn een bijzonder complex geheel. Wie alles wil begrijpen, moet niet alleen zeer wiskundig onderlegd zijn, maar ook psycho-akoestiek en natuurkunde begrijpen. En dat op hoog niveau. Dat wordt ons ook weer duidelijk als we de – bijzonder interessante en goede – presentatie van Merdian bijwonen.
Timing is everything
Als de slides met compressie, containers en sampling rates voorbij razen en wij alles proberen bij te benen, valt ons keer op keer wat op. Resolutie is niet zozeer samlingrate. Of bitrate. Maar het heeft alles met timing te maken. Collega Hans Beekhuyzen heeft dat in zijn uitgebreide stuk over Meridian MQA ook al toegelicht. En legt dat daar ook haarfijn uit.
In de presentatie komt het ook weer naar voren. Het menselijk gehoor en brein is in staat om verschillen van tussen de 5 en 10 microseconden waar te nemen. Dus 5/1000e tot 1/100e van een seconde. Om dat te kunnen realiseren binnen audio zijn hogere samlingrates gewoonweg nodig. Ga maar na: Bij een samlingrate van 44,1 kHz neemt een a/d-converter elke 22,7 microseconde (µs) een monster. Op 96 kHz is dit 10,4 µs en op 192 kHz is dat 5,2 µs.
Waar het in basis om gaat bij Meridian MQA is dat timing weer klopt. En dat houdt dus onder meer in dat de samplingrate 192 kHz is. Maar daar stopt MQA niet!
Eigen codec én hardware
MQA bestaat eigenlijk uit een paar delen: er is een stuk hardware en een nieuwe audio-codec: software. De software is er nog niet echt, maar dat komt: er zijn talloze partijen die met Meridian samenwerken. En Tidal gaat ook MQA streamen. Kortom: dat zit wel goed. Maar hoe zit het met de hardware? En wat doet die nu?
De hardware is nodig om het bestand te herkennen – of de stream vanaf internet – en de MQA-delen in het bestand te decoderen (ontvouwen) en volgens de nieuwe methode te renderen.
Die hardware staat in feite in de hardware-pijplijn van de dac. In een normale setup bestaat het encoderen van een PCM-bestand uit een drietal stappen: een analoog signaal gaat een modulator in (1 tot 5 bits vaak), dan gaat het door een decimator om de samlingrate te verlagen (veelal erg hoog nog als het de modulator uit komt) en er 16 of 24 bits van te maken. Dan gaat het nog eventueel door een high pass filter om vervolgens multibit PCM uit te spugen.
Digitaal naar analoog gaat net iets anders. Vaak wordt het PCM-signaal ge-oversampled (tenzij het een NOS-dac is), vervolgens gaat het door een modulator die er 3 tot 8 bits van maakt. Dan gaat het door een dac die een analoog signaal uitstuurt.
Dit werkt natuurlijk al best prima. Maar wie heel kritisch luistert naar dacs zal horen dat er wel wat zaken fout kunnen gaan. Harde randjes om vocalen. Of ‘ringing’ bij piano-stukken. Of wat te denken van een plat stereobeeld?
Fixen
Volgens Meridian gaat het met name in de decimator fout. Daar verliest een opname verfijning en timing. Zaken waar we als mensen toch gevoelig voor blijken… Meridian kan met MQA die timingfouten corrigeren met zeer geavanceerde rekenmodellen. Meridian heeft dit weten te realiseren door ofwel te achterhalen met welke hardware de opname is gemaakt (en ze weten dan de ‘fouten), ofwel door het terug te rekenen aan de hand van zogenaamde fingerprints die ze vinden in de opnames.
DACS
Om MQA te kunnen gebruiken is een MQA-compatible dac nodig. Die kan de bestanden uitlezen en door een eigen codec gooien voordat het analoog gemaakt wordt. Nu heeft Meridian pas een paar modellen die compatible zijn met MQA, maar er komen er nog veel meer. We hopen op High End Munchen wat hardware tegen te komen.
Hoe het zit met andere fabrikanten is lastig. We gaan er vanuit dat die gewoon licenties of hardware kunnen aanschaffen.
De demo
Goed. Genoeg over de codec en de hardware. Hoe klinkt het? Nou… bijzonder goed moeten we zeggen. We hebben kunnen luisteren op mooie hardware – die we een beetje kennen – dus we hadden sowieso hoge verwachtingen, maar zo goed als het speelde is boven verwachting. Er was een soort puurheid en rust die we niet eerder hebben gehoord. We zijn bekend met een paar stukken die ze hebben gespeeld – waaronder Enter Sandman van Metallica – en hoe goede de hardware ook is: die muziek staat gewoon slecht op de plaat. We hebben dat nummer zowel op cd als in high-res en in beide gevallen is het wat rommelig. Niet met Meridian MQA! We horen lucht, losheid en rust… indrukwekkend.
Wat ook opvalt is dat piano goed klinkt. Dat is erg lastig, want piano heeft vaak een hardheid in zich als het gedigitaliseerd wordt. Ook hier weet MQA te overtuigen… wederom indrukwekkend.
De volgende stap?
Is MQA dan een beetje het beloofde land voor de digitale hifi-fanaat? Wordt dit high-res zoals we het zouden willen horen? Niet dat high-res nu slecht is, maar MQA gaat echt een stap verder. Dat hebben we vandaag kunnen horen. Het was kort… meer even proeven, maar het smaakt naar meer! Wordt vervolgd.
Knappe review zeer duidelijk uitgelegd. Begrijp niet dat men blijft vergelijken met analoog. Als je ‘n perfecte LP hebt en afspeelt met MC element dito kwaliteit arm / draaitafel en pre voor MC vergelijkt met de digitale versie van deze opname. Dan is het verschil niet enorm groot maar zal de analoog verliezen. De T Ford was de eerste maar is deze ook de beste?
Alweer wat nieuws maar dat kun je niet vergelijken met analoog dat is totaal andere materie , allebei hebben de voordelen en nadelen, de mens kan weer hard op liegen, en dat is weer voer voor de bladen
Mvg wol
Ik snap je laatste zin niet… Heb je MQA al gehoord?