Het gebeurt niet vaak dat resultaten van statistisch muziekonderzoek opduiken in serieuze media als The Economist en, dichter bij huis NRC Handelsblad. In ieder geval is het de moeite waard er even in te duiken.
Britse onderzoekers aan twee Londense universiteiten publiceerden een artikel, genaamd: ?The Evolution of popular music: USA 1960-2010? De onderzoekers hebben 17.000 opnames uit de Billboard top 100 in deze periode onderzocht op tekst en muzikale structuur (harmonie, timbre, opbouw). Het doel was om kwantitatief te bepalen of muziekstromen en -stijlen zich continu ontwikkelen, of dat het meer een schoksgewijs patroon vertoont. En, wellicht nog interessanter, welke muziekgroepen of stijlen hier een belangrijke factor in waren of zijn.
17000 titels
Het onderzoek werd uitgevoerd door meer dan 17.000 titels uit de Billboard Hot 100 aan een analyse te onderwerpen waarbij patronen uit timbre/klankkleur (T) en harmonie (H) van een muziekstuk werden gehaald door middel van text mining (een vorm van big data analyse). Voor wie de methodologische achtergronden van het onderzoek wil doorgronden, verwijzen we naar het artikel zelf.
Hoe word data verwerkt? Hier een voorbeeld aan de hand van Bohemian Rhapsody.
Volgens de auteurs lijkt hun methode op de manier waarop paleontologen kijken naar fossielen; het zijn ?voetafdrukken? uit een bepaalde periode die als basis dienen voor een analyse. Veelzeggend is de volgende illustratie, die is ontleend aan een analyse van Queens Bohemian Rhapsody:
Een van de conclusies uit het onderzoek is dat er in 1963, 1983 en 1991 stijl-revoluties hebben plaatsgevonden in de popmuziek. Deze zijn duidelijk te zien in de grafieken die we in dit artikel ook tonen.
In deze figuur zijn clusters van muziekstijlen in de tijd samengevoegd, waarmee zichtbaar wordt welke stijl in een bepaalde periode dominant was. Opvallend zijn de blijvende invloed van rock (classic rock, hard rock); de opkomst van dance/disco; de afnemende invloed van jazz en de plotselinge groei van hip hop en rap, die tot 2010 domineert in de hitlijsten.
De drie revoluties
Wanneer is iets populair? Er zijn duidelijker veranderingen te zien per genre.
Deze figuur laat zien hoe in 1964 de muziekstijlen Soul en Rock de hitlijsten domineerden ten koste van stijlen als Doo Wop. 1983 markeert de opkomst van New Wave, Disco en Hard Rock terwijl Soft Rock, Country en Soul aan belang afnemen. In 1991 kwam de rap en hip hop goed op stoom, en verdween Rock meer naar de achtergrond.
Voor kenners van de hitlijsten zal dit allemaal geen schokkend nieuws zijn, maar het is aardig om te lezen hoe statistische methoden kunnen worden gebruikt om ?zachte? gegevens harder te maken. Het digitaal beschikbaar zijn van muziek (de onderzoekers gebruikten Last.fm als bron voor de muziekbestanden) maakt het mogelijk om grote hoeveelheden data aan een analyse te onderwerpen en deze te visualiseren.
Dikke versterkers
Hoe snel verandert muziek? Er zijn duidelijke pieken in rood te zien in de onderste grafiek.
Een lezer voegt er op de Economist-website nog aan toe dat de revoluties in de jaren 60, 80 en 90 zijn veroorzaakt door (in de jaren 60) de opkomst van krachtige versterkers waardoor een kleine band genoeg volumes kon produceren die tot die tijd waren voorbehouden aan orkesten en big bands.
In de jaren 80 zorgde de komst van sequencers en drumcomputers ervoor dat muziek vooral in de studio?s werd geproduceerd (met als gevolg dat muziek steeds meer op elkaar is gaan lijken); het is niet meer nodig dat een band in de studio samen een album inspeelt.
En in de jaren 90 zorgden programma?s als ProTools ervoor dat muziek digitaal (niet lineair) kon worden gemonteerd en gecreëerd. Deze laatste ontwikkeling duurt nog steeds voort; met een tablet kan een muzikant nu evenveel doen als een professionele studio uit de jaren 80, wat weer de opkomst van singer/songwriters verklaart.
Beatles of Stones?
Als uitsmijter behandelen de onderzoekers ook dé vraag, die in ieder geval voor de Engelsen zeer relevant is; zijn het nu The Beatles of The Rolling Stones die voor een muzikale revolutie zorgden in de jaren 60?
De onderzoekers zeggen er het volgende over:
Wie heeft de muziekwereld veranderd? De Stones of de Beatles?
The British Invasion in the American revolution of 1964. Top to bottom: PC1?PC4. (a) Linear evolution of quarterly medians of four PCs in the 6 years (24 quarters) flanking 1963?Q4, the peak of the 1964 revolution. The population medians of all four PCs decrease, and these decreases begin well before the start of the British Invasion (BI) in late 1963, implying that BI acts cannot be solely responsible for the changes in musical style evident at the time. For each PC, the two topics that load most strongly are indicated, with sign of correlation?high, red to low, blue?indicated (electronic supplementary material, figure S2). (b) Frequency density distributions of four PCs for the Beatles, The Rolling Stones and songs by all other artists around the 1964 revolution. For PC1 and PC2, but not PC3 and PC4, The Beatles and The Rolling Stones have significantly lower median values than the rest of the population, indicated by arrows, implying that these BI artists adopted a musical style that exaggerated existing trends in the Hot 100 towards increased use of major chords and decreased use of ?bright? speech (PC1) and increased guitar-driven aggression and decreased use of mellow vocals (PC2). Vertical lines represent medians; p-values based on Mann?Whitney?Wilcoxon rank sum test; The Beatles (B): n=46; The Rolling Stones (RS): n=20; other artists (O): n=3114.
Are you still there?
Vrij vertaald: noch Beatles of de Stones veroorzaakten de muzikale verschuiving naar rock in de jaren 60, gedefinieerd als ?increased use of major chords and decreased use of ?bright? speech (PC1) and increased guitar-driven aggression and decreased use of mellow vocals?. de bands liftten mee op de trend die al in gang was gezet. De onderzoekers concluderen dat beide groepen er vooral van hebben geprofiteerd en dat hun dominantie op de hitlijsten (66 top 100 hits tot 1968) er waarschijnlijk ook voor heeft gezorgd dat de ?American Revolution? vrij snel daarna was afgelopen.
Wij maken eruit op dat statistici het Beatles/Stones dilemma een mooie nieuwe dimensie hebben gegeven dat ongetwijfeld zal inspireren tot nieuw onderzoek!
Beste Bert,
Dank voor uw commentaar; muziek is vooral emotie en daar gaat Alpha-Audio ook over. Dus uw ontboezemingen zijn zeer welkom op dit platform! Het onderzoek is interessant omdat het met ‘big data’ een aantal ontwikkelingen ondersteunt, en een aantal mythes ontmaskert, zoals die van de vermeende revolutionaire invloed van Beatles of Stones. Ook is interessant hoe technische mogelijkheden en innovaties de muziek beïnvloeden.
Leuk artikel, niet dat het onderzoek zo spannend is maar het neemt je terug in de tijd.
De eerste revolutie heb ik gemist om het simpele feit dat ik er toen nog niet was.
De tweede revolutie kan ik me nog goed herinneren, zoekend als beginnend tiener naar je eigen smaak en al snel gevonden door de opkomst en/of doorbraak van de vele (hard)rockbands, Bon Jovi, White Snake, Europa, Poison, Def Leppard, Guns N Roses, etc.
Maar natuurlijk ook U2 met hun eigen genre/muziekstijlen waarschijnlijk vergeet ik er nog wel een aantal. Tot inderdaad ca. begin 1990, House muziek werd populairder (de meest verschrikkelijke muziek die er naar mijn mening bestaat). Maar 1980 tot 1990 heb ik qua muziek waarschijnlijk wel de beste herinneringen aan, nu 25 jaar na dato en dus een heel stukje ouder is de smaak veel breder geworden (zal ook door de leeftijd komen) maar bij een goede rockballade gaat het volume altijd nog een tikje omhoog.
Ik begrijp dat mijn reactie niet specifiek op het onderzoek gericht is maar ik vond het leuk om even een stukje nostalgie van me af te schrijven 🙂
Beste Bert,
Dank voor uw commentaar; muziek is vooral emotie en daar gaat Alpha-Audio ook over. Dus uw ontboezemingen zijn zeer welkom op dit platform! Het onderzoek is interessant omdat het met ‘big data’ een aantal ontwikkelingen ondersteunt, en een aantal mythes ontmaskert, zoals die van de vermeende revolutionaire invloed van Beatles of Stones. Ook is interessant hoe technische mogelijkheden en innovaties de muziek beïnvloeden.
Leuk artikel, niet dat het onderzoek zo spannend is maar het neemt je terug in de tijd.
De eerste revolutie heb ik gemist om het simpele feit dat ik er toen nog niet was.
De tweede revolutie kan ik me nog goed herinneren, zoekend als beginnend tiener naar je eigen smaak en al snel gevonden door de opkomst en/of doorbraak van de vele (hard)rockbands, Bon Jovi, White Snake, Europa, Poison, Def Leppard, Guns N Roses, etc.
Maar natuurlijk ook U2 met hun eigen genre/muziekstijlen waarschijnlijk vergeet ik er nog wel een aantal. Tot inderdaad ca. begin 1990, House muziek werd populairder (de meest verschrikkelijke muziek die er naar mijn mening bestaat). Maar 1980 tot 1990 heb ik qua muziek waarschijnlijk wel de beste herinneringen aan, nu 25 jaar na dato en dus een heel stukje ouder is de smaak veel breder geworden (zal ook door de leeftijd komen) maar bij een goede rockballade gaat het volume altijd nog een tikje omhoog.
Ik begrijp dat mijn reactie niet specifiek op het onderzoek gericht is maar ik vond het leuk om even een stukje nostalgie van me af te schrijven 🙂