Achtergrond – Onlangs hebben we bij Alpha Audio een tweede Dion Audio SD60 aangeschaft om te kunnen bi-ampen. Niet dat we kracht tekort kwamen bij deze mini-krachtpatser, maar het is altijd leuk om te experimenteren met dit soort zaken. Hoeveel maakt het uit? Is het wel hoorbaar? En zo ja: hoe dan? Tijd om twee stereobakken aan die Bowers & Wilkins PM1’s te hangen!
Een Dion Audio T92 voortrap. Twee keer een stereo Dion Audio SD60 (dus in feite vier eindtrappen) die een setje Bowers & Wilkins PM1 aansturen. Vier AudioQuest Rocket 88 luidsprekerkabels. Drie sets AudioQuest interlinks. Poe: dat is nogal wat zeg! Niet alleen de prijs – het hele setje inclusief Kemp PowerStrip 8 Plus, Tentlabs b-Dac en htpc komt op zo’n grove 12.500 euro – maar ook qua opzet, bekabeling en… tsja: indruk. Er staat nu echt wat!
Bi-Wire of Bi-Amp
In ons interview met John Dibb van Bowers & Wilkins is duidelijk geworden dat Bowers & Wilkins de luidsprekers ontwerpt met koperkabel en bi-wiring in gedachten. Voor dit interview hebben we al gemerkt dat er een opmerkelijke verbetering in weergave is als we de PM1’s bi-wiren. Het is dus echt geen onzin wat Dibb vertelde (niet dat we dat ooit zouden denken).
Of het nu wiskundig of natuurkundig te verklaren is of niet (daar verschillen de meningen over): wij raden het aan om het te proberen. Een filter kan dus zodanig ontworpen zijn dat bi-wiren zorgt voor meer muzikaliteit. En wie wil dat nu niet?
Bi-Amping gaat nog een stap verder. In dat geval wordt er niet alleen een aparte kabel voor hoog / midden / laag getrokken, maar komt er een tweede versterker om te hoek kijken! Extra kracht dus! En potentieel een betere kanaalscheiding, minder invloed van met name de woofer op de andere units en mede daardoor meer controle en meer openheid.
Geschikt?
Het is overigens wel belangrijk dat de set geschikt is voor bi-wiring of bi-amping. De Dion Audio T92 heeft vier lijn-uitgangen: twee stereo-paren. En de Bowers & Wilkins PM1’s hebben tevens de mogelijkheid om het laag en mid / hoog apart te voorzien van signaal. Kortom: onze set is klaar voor de tweede eindversterker.
Winst?
Maar is er wel winst? Als we al genoeg power hebben (twee keer 60 watt in 4 Ohm en een 250 watt ringkern), wat biedt een tweede dan extra? Heel veel! Na een weekje inspelen, hebben we gemerkt dat er met name bij lagere volumes meer ronding en definitie in het laag is. De muziek heeft meer gloed als we op achtergrondniveau spelen. Voorheen kwam het wat dun en suf over. Dat is geheel verdwenen.
Als we even de kraan wat verder opentrekken, horen we aanzienlijk meer reserve. Het kost totaal geen moeite meer om dynamische stukken in toom te houden. Het laag kan écht knallen zonder dat de versterker grip verliest. Tevens blijft het midden en hoog vrij van korrel en hardheid. Niet dat de SD60 clipte op hogere volumes, maar u kunt zich voorstellen dat 60 watt en keer buiten adem raakt. Dat is nu niet meer het geval. Heerlijk!
Op gebied van detail horen we geen verschil. Echt losser en luchtiger is het ook niet. Het is bij normale volumes wellicht iets opener en de beeldvorming iets losser. Maar daarvoor hoeft u het niet te doen. Zoekt u meer autoriteit? Wilt u meer rust en controle? Dan is dit zeker een stap om te overwegen.
Duur!
Maar voordat u naar de winkel rent. Besef dat bi-amping bijzonder prijzig is. U hebt behalve een extra (eind)versterker een extra set luidsprekerkabel nodig (bij voorkeur exact dezelfde als die u hebt liggen, of een nieuwe, speciale bi-wire kabel). Tevens is nog een setje interlinks nodig (ook bij voorkeur exact dezelfde als die u al hebt). Kortom: twee keer zoveel kabels én een extra eindversterker. Dat is in veel gevallen gewoonweg duur. In ons geval zo’n 2.400 euro. Niet direct een koopje. Maar wij zijn wel bijzonder content met het resultaat.
Conclusie
Wij zijn bijzonder content met het resultaat. En we hebben weer wat bijgeleerd, wat altijd leuk is. In ons geval brengt bi-amping met name meer losheid, body en punch bij lagere volumes. En meer controle als we aan de kraan draaien. Beeldvorming, openheid en detaillering zijn nagenoeg gelijk in onze set-up. Of de verschillen zijn heel subtiel. Is het zijn geld waard? Dat is geheel aan u. Wij krijgen keer op keer een glimlach als we naar dit systeem luisteren… dat zegt genoeg toch?
De professionals met de actieve luidsprekerboxen weten allang dat het aansturen met een versterker dom is. Waarom?!!!da’s makkelijk te verklaren, je moet de subwoofer is proberen met een lampenbakkie, of de tweeter met een D versterker. Echt bi-amping is gewoon logisch. Weet zeker dat er straks ook door de audiofiel gekozen wordt voor de actieve luidsprekerboxen. Het is geen gebakken lucht, de fabrikant is niet achterlijk, deze wilt dat zijn product het beste klinkt.
Mooi artikel uit de oude doos.
Momenteel in 2018 heb ik op een fora een bi wire en bi amp discussie bijgewoond.
Weer die mede audioliefhebbers die het gebakken lucht vinden. Nou missen de tegenstanders wel een manier waardoor het geluid opener en met meer body ervaart kan worden. De kosten kunnen in de hand gehouden worden door niet gelijk de meest dure interlinks en speaker kabel te kopen.
Bekijk het zo: Waarom plaatsen sommige speakerfabriekanten 4 aansluitingen op hun luidsprekers op de achterkant? Dan kan je bi wire of bi amp aansluitingen realiseren.
Of automobiel gerelateerd: Waarom zitten er in een Toyota Prius 2 motoren?
Antwoord: De electromotor ondersteund de verbrandingsmotor. Rijd zuiniger, doordat twee motoren gemakkelijker de koets in beweging kunnen brengen dan dat één motor alles alleen moet doen.
Bi ampen kost minder kracht en vele versterkers maken het werk lichter voor luidsprekers. Éen punt kan wel een zorg zijn, namelijk dat één of twee versterkers aan meer energie kost. Dan zal je als je een voor en eindversterker combi hebt, ook zorgen moeten maken over de energienota.
Heb je de bi-amping horizontaal of vertikaal uitgevoerd?
Beide geprobeerd. Verticaal is het mooiste.
Wel lekker al dat goedbedoelde amateurisme in de audiowereld, hoop alleen dat audioten zichzelf vooral niet serieus nemen, het is natuurlijk allemaal een grote grap en gebakken lucht (in dit geval met geluidsgolven er in)